بررسي توزيع زماني و مكاني طوفان ها و بادهاي شديد در ايران

The study of temporal and spatial distribution of storms and severe winds in Iran

بر اساس مطالعات سازمان هواشناسي جهاني، بادهاي با سرعت بيش از 15 متر بر ثانيه (30نات) به عنوان طوفان شناخته مي شوند. لذا بر اساس اين آستانه، فراواني و توزيع زماني و مكاني طوفان هاي ايران در مقاله حاضر تحليل و پهنه بندي شده است. براي انجام اين كار پس از جمع آوري داده هاي سمت و سرعت باد ايستگاه هاي سينوپتيك كشور، يك دوره ي آماري مشترك40 ساله 33 ايستگاه استخراج گرديد و فراواني طوفان ها به صورت ساعتي، ماهانه و فصلي مورد بررسي قرار گرفت. همچنين جهات وزش طوفان ها براي ايستگاه هاي مورد مطالعه محاسبه شد. سپس اطلاعات حاصله براي تهيه نقشه پراكندگي مكاني و زماني طوفان ها استفاده شد. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه ماه مارس بيشترين ميانگين روزهاي طوفاني را با 12 روز در سال داشته است. در ايستگاه زابل كه شرايط متفاوتي با ساير نقاط كشور نشان مي دهد، ماه جولاي بالاترين ميانگين روزهاي با طوفان را با 26 روز همراه داشته است. ساعت 12 بيشترين فراواني وقوع طوفان ها را در كشور با 609 طوفان دارا بوده است. در ايستگاه زابل ساعت 6 با 841 طوفان بيشترين فراواني را داشته است. همچنين پهنه بندي طوفان ها نشان مي دهد كه توزيع طوفان ها در كشور روند ثابتي ندارد، بطور كلي ايستگاه زابل با تفاوت زياد بيشترين فراواني وقوع طوفان ها را داشته است. ايستگاه هاي زاهدان، كرمان، تبريز، اصفهان، همدان و بندرانزلي شامل ايستگاه هاي با فراواني وقوع بالا همچنين ايستگاه هاي خرم آباد، مشهد، اراك، اروميه، گرگان، شاهرود، شيراز، تربت حيدريه و سمنان شامل ايستگاههاي با كمترين فراواني وقوع بوده اند. ديگر ايستگاه ها از نظر وقوع طوفان ها مقدار متوسطي را داشته اند. همچنين بررسي ميانگين سرعت باد در ايستگاه هاي مورد مطالعه نشان مي دهد كه در اغلب ايستگاه ها بين ميانگين سرعت باد و فراواني وقوع طوفان ها رابطه معناداري وجود ندارد به اين صورت كه ايستگاه هايي كه فراواني بالايي را از نظر وقوع طوفان ها دارند لزوماَ ميانگين سرعت بالايي ندارند.

According to world meteorological organization study, winds with more than 15m/s (30knot) are identified as storm. Therefore based on this threshold in this study, the temporal and spatial distribution of storms in Iran has been analyzed and zoning. In order to achieve the purpose of this study, after gathering the data of wind direction and speed in stations of the country, a common 40-year period among 33 stations was extracted, then regime of wind speed, storms frequency and direction were calculated with help of SPSS and EXCEL software. Then, the data was entered in Arc GIS software then, temporal and spatial distribution map of storms in Iran was obtained and analyzed. The results of this study show that, March had the most average stormy days with 12 days, in Zabol station, August had the most average stormy days with 26 days. The most frequency of storms occurrence was at 12 with 609 frequency. In zabol station most frequency storm was at 06 with 841 frequency.. Also, storm zoning shows that storms distribution in the country did not have fixed trend. In sum, Zabol station significantly had most frequency of storm occurrence. Zahedan, Kerman, Tabriz, Esfahan, Hamedan and Bandar anzali stations had high frequency occurrence. whereas, Khoram abad, Mashhad, Arak, Oromieh, Gorgan, Shahrud, Shiraz, Torbate heidarieh and Semnsn stations had the lowest frequency occurrence. The rest had the average storms occurrence. Also mean wind speed show that, in the more stations did not have significant relation between mean wind speed and frequency of storms occurrence.