ارزيابي وضعيت فعلي بيابان زايي منطقه زهك سيستان با تاكيد بر معيار فرسايش آبي

Evaluating the present situation of desertification in Zahak region of Sistan based on water erosion criteria

جهت ارزيابي و تهيه نقشه بيابان زايي تاكنون تحقيقات بسيار زيادي در داخل و خارج كشور صورت گرفته كه منجر به ارايه مدل هاي منطقه اي فراواني شده است. به منظور ارايه يك مدل منطقه اي و ارزيابي كمي وضعيت فعلي بيابان زايي محدوده اي با وسعت 88350 هكتار در منطقه زهك سيستان در نظر گرفته شد. در اين تحقيق ابتدا براساس تلفيق اطلاعات مربوط به نقشه هاي توپوگرافي، زمين شناسي، عكس هوايي و بازديد هاي صحرايي، منطقه مورد مطالعه به 11 رخساره تفكيك گرديد كه هر رخساره ژيومورفولوژي به عنوان واحد اصلي ارزيابي وضعيت فعلي بيابان زايي مدنظر قرارگرفت. با توجه به تجزيه، تحليل و تلفيق دو روش FAO-UNEP و MICD كه از مطرح ترين مدل هاي بيابان زايي در خارج و داخل كشور محسوب مي گردند، تلاش گرديد تا شاخص هاي موثر مبتني بر فرسايش آبي براساس نوع كاربري اراضي شناسايي و مناسب ترين آنها انتخاب شوند و در قالب يك مدل منطقه اي بيابانزايي و با توجه به ارزش عددي هر يك از شاخص ها در هر واحد كاري و سپس در كل منطقه مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرند. در نهايت وضعيت فعلي شدت بيابان زايي منطقه با تاكيد بر معيار فرسايش آبي در چهار كلاس ناچيز و كم، متوسط، شديد و بسيار شديد برآورد گرديد. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه در مدل پيشنهادي منطقه اي، عرصه مورد مطالعه از نظر شدت بيابان زايي در حدود 4915 هكتار (9/5 درصد) در كلاس كم (I)، حدود 78599 هكتار (1/94 درصد) در كلاس متوسط (II) قرار دارند. همچنين متوسط وزني ارزش كمي در كل منطقه 19/15 =DS برآورد گرديد كه بيانگر وجود كلاس شدت بيابان زايي متوسط در كل منطقه مي باشد.

Many studies have been carried out to assess and prepare desertification map in the world. In order to develop a regional model and quantitatively assess the present situation of desertification, a study was carried out in an area of 88350 hectares in Zahak region of Sistan. In this study, at first by combining information extracted from topographic and geologic maps, air photos and field survey, the area was divided into 11 geomorphologic facies; each of which was considered as the main unit for evaluation of the present situation of desertification. Considering to FAO-UNEP and MICD models are the most famous models of desertification intensity assessment in Iran and world. In this study, based on land use, effective indices emphasizing water erosion criterion were identified using to FAO-UNEP and MICD models. Then, the most effective of indexes was selected and a desertification area model was allocated. Also, the numerical value of indices was analyzed in each work unit and after all area. Finally, the present situation of desertification intensity of the study area emphasize of water erosion criterion in four classes of insignificant and low, medium, intense and very intense was estimated. The results indicate that in the developed regional model, the study area with respect to intensity of desertification is placed in about 4915 hectare (5.9 %) in the low class and about 78599 hectare (94.1 %) in the medium class. also the weight medium of quantities valuation estimated in the total area DS=15.19.That, it indicated the intensity of desertification medium class in the total area.