بررسي تنوع مورفولوژيكي در جمعيت‌هاي گندم‌هاي وحشي Aegilops tauschii در ايران و واكنش آنها به نژاد A+134E134 زنگ زرد در مرحله گياهچه

Study on Morphological Diversity in Iranian Wild Wheat (Aegilops tauschii) Populations and Their Responses to Yellow Rust, Pathotype 134E134A+ at Seedling Stage

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي جمعيت‌هاي گندم‌هاي وحشي Aegilops tauschii موجود در كلكسيون بانك ژن گياهي ملي ايران كه از مناطق مختلف كشور جمع‌آوري شده اند، تعداد 188 نمونه بر اساس صفات مورفولوژيك و 100 نمونه از اين مجموعه براي ارزيابي مقاومت به نژاد بيماري زايA+134E134 زنگ زرد به ترتيب در مزرعه تحقيقاتي بانك ژن ملي گياهي و گلخانه موسسه تحقيقات اصلاح نهال و بذر كرج، مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه خوشه‌اي بر اساس ارزيابي صفات مورفولوژيك، جمعيت‌هاي آجيلوپس تاوشي كلكسيون ايران را بر مبناي استانهاي محل جمع‌آوري نمونه‌ها در 2 گروه شامل نمونه‌هاي مركز تنوع و حاشيه تنوع دسته‌بندي كرد. نمودار پراكنش نمونه‌ها در فضاي دو بعدي ايجاد شده توسط 2 عامل اول تجزيه به عامل‌ها، نمونه‌هاي تاوشي و استرانگولاتا را از هم مجزا كرد ولي قادر به تفكيك نمونه‌ها بر اساس منشاي جمع‌آوري آنها نبود. ضريب تغييرات فنوتيپي و شاخص تنوع فنوتيپي شانون به عنوان معيارهايي از تنوع ژنتيكي بر اساس صفات كمي و كيفي محاسبه شدند كه صفات رنگ گلوم، تعداد دانه در سنبلچه و ارتفاع گياه بالاترين تنوع را نشان دادند. آناليز تابع تشخيص بر اساس صفات مورد مطالعه براي گروه‌بندي نمونه‌ها در 2 زيرگونه تاوشي و استرانگولاتا انجام شد. نتايج ارزيابي جمعيت‌هاي آجيلوپس تاوشي براي نژاد A+134E134 زنگ زرد نشان داد كه 76% از جمعيت‌ها در مرحله گياهچه كاملاً مقاوم به اين نژاد بودند.

In order to study genetic diversity of Aegilops tauschii populations, 188 populations of National Plant Gene Bank collection of Iran were evaluated for morphological traits according to IPGRI descriptors in Research Station of National Plant Gene Bank. Moreover, 100 out of 188 populations were evaluated in Research Station of Seed and Plant Improvement Institute for resistance to yellow rust, Pathotype 134E134A+. According to their origins, populations were grouped in two clusters and this analysis separated populations in two centers of diversity and margin of diversity groups. All populations were separated in two subspecies, Tauschii and Strangulata, based on two first factors. Factor analysis could not grouped all populations based on geographic distribution. Coefficient of variance and Shnon-Weaver were calculated and the highest value for Shanon-Weaver index was determined in glum color and the highest value for C.V was determined in seed number per spike and plant height. Using discriminant analysis, Ae. tauschii accessions were allocated in two subspecies, namely,Tauschii and Strangulata. The results of yellow rust resistance evaluation showed that 76% of populations were resistant at seedling stage.