ارزيابي تنوع ژنوتيپي براي عملكرد و پروتيين دانه و ارتباط آن با انتقال مجدد نيتروژن در ارقام زراعي گندم ايران

Genotypic Variation for Yield and Grain Protein Concentration and its Relationship with Nitrogen Remobilization in Iranian Wheat

هدف از تحقيق حاضر بررسي اثر ژنوتيپ بر انتقال مجدد نيتروژن و ارتباط آن با عملكرد و پروتيين دانه در تعدادي از ارقام گندم بود. تعداد 12 رقم (الوند، كرج1، شيراز، زرين، آذر2، چمران، اروندموتانت، كرخه، فلات، شيرودي، كاوه، پيشتاز) متفاوت از نظر عملكرد و درصد پروتيين دانه متعلق به اقليم هاي اصلي كشور (سرد و معتدل سرد، گرم و خشك جنوب، گرم و مرطوب شمال و معتدل) مورد مطالعه قرار گرفتند. اين آزمايش به صورت مزرعه اي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سال زراعي 88-1387 در ايستگاه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي تهران واقع در كرج اجرا شد. نتايج به دست آمده براي محتواي نيتروژن اندام‌هاي رويشي در مرحله گرده‌افشاني نشان داد كه برگ با بالاترين محتواي نيتروژن (44/15 ميلي‌گرم بر بوته) منبع عمده نيتروژن براي دانه مي‌باشد. انتقال مجدد نيتروژن در بين ارقام متفاوت بود و ارقام كرخه و زرين داراي بالاترين ميزان انتقال مجدد و آذر2 و چمران داراي كمترين ميزان بودند. رقم شيراز بالاترين عملكرد دانه و آذر2 پايين‌ترين عملكرد را به خود اختصاص دادند. همبستگي منفي معني دار بين غلظت نيتروژن دانه و عملكرد به دست آمد و آذر2 بالاترين درصد پروتيين دانه را در بين ارقام مورد بررسي دارا بود.

The aim of this study was to investigate the genotype effect on nitrogen remobilization and its relationship with yield and grain protein concentration in genotypes of wheat during grain filling. Twelve wheat cultivars different in origin and varying with grain yield and grain protein percentage were selected. A randomized complete block design was used. Plants were harvested at anthesis and maturity and divided into leaf, culm, chaff and grain. Compared with different organs, the leaf had the highest nitrogen content at anthesis indicating that leaf is a major nitrogen source for grain development. Cultivars had significant differences in term of N remobilization. Among cultivars, the highest N remobilization was recorded for Karkheh and Zarin. Our experiment showed that the nitrogen remobilization efficiency varied from 86.31 for Karkheh to 59.47 for Karaj1.The highest grain yield across the cultivars was observed for Pishtaz and the lowest for Azar2, whereas Azae2 had the highest protein percentage. The negative correlation between grain N concentration and grain yield was found, suggesting that genotypes exhibiting both high yield and high grain N concentration might be selected. Supporting the agreement above are, for instance, cultivars Falat and Chamran that were high in grain yield, grain N concentration and N remobilization efficiency.