اثر مقادير كود نيتروژن و پتاسيم بر كارايي مصرف نيتروژن و عملكرد كلزا (Brassica napus L.) به عنوان كشت دوم بعد از برنج در منطقه گيلان

Effects of Nitrogen and Potassium Fertilizer Levels on Nitrogen Use Efficiency and Yield of Rapeseed (Brassica napus L.) as a Second Crop after Rice in Gilan Region

به منظور بررسي اثر مقادير كود پتاسيم و نيتروژن بر كارايي مصرف نيتروژن و عملكرد دانه كلزا (هيبريد هايولا 401) آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در اراضي شاليزاري موسسه تحقيقات برنج كشور در رشت به مدت دو سال زراعي (89 -1387) اجرا گرديد. دراين آزمايش دو عامل مقادير كود پتاسيم خالص در 3 سطح 40، 60 و 80 كيلوگرم در هكتار از منبع سولفات پتاسيم و كود نيتروژن خالص در 4 سطح صفر،180، 240 و 300 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره به عنوان تيمارهاي مورد بررسي منظور شدند. صفات مهم زراعي از قبيل كارايي مصرف نيتروژن، كارايي زراعي نيتروژن، درصد روغن، عملكرد دانه و روغن مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين مقادير كود پتاسيم و نيتروژن از نظر كارايي مصرف نيتروژن، كارايي زراعي نيتروژن، عملكرد دانه و روغن و درصد روغن تفاوت معني‌داري وجود داشت. بين مقادير پتاسيم، ميزان 60 و 80 كيلوگرم در هكتار بيشترين كارايي مصرف (با ميانگين 39/10 و 20/10 كيلوگرم دانه بر كيلوگرم نيتروژن)، كارايي زراعي (92/6 و 73/6 كيلوگرم دانه بر كيلوگرم نيتروژن) و عملكرد دانه (2699 و 2641 كيلوگرم در هكتار) را به خود اختصاص دادند و در يك گروه قرار گرفتند. در بين مقادير نيتروژن نيز مصرف 180 و 240 كيلوگرم در هكتار بيشترين كارايي زراعي به ترتيب با ميانگين 92/8 و 07/9 كيلوگرم دانه بر كيلوگرم نيتروژن را دارا بودند. بيشترين درصد روغن متعلق به تيمار مصرف 40 كيلوگرم در هكتار پتاسيم (17/42 درصد) و تيمار شاهد بدون كود نيتروژن (92/43 درصد) بود. براساس نتايج اين آزمايش به نظر مي‌رسد كه مقدار 60 كيلوگرم در هكتار پتاسيم و ميزان 240 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار باعث تامين نياز كودي و كمك به افزايش عملكرد و كارآيي مصرف كود نيتروژن در گياه كلزا مي‌شود.

In order to evaluate the effects of different levels of potassium and nitrogen on nitrogen use efficiency (NUE) and yield of rapeseed (Hyola 401), a field experiment was conducted at Rice Research Institute of Iran (Rasht) in a factorial experiment based on a complete randomized block design with 3 replications for two years (2008-2010). The first factor was pure potassium fertilizer in three levels (40, 60 and 80 kg.ha-1) from sulfate potassium source and the second factor was pure nitrogen fertilizer rates in four levels (zero, 180, 240 and 300 kg.ha-1) from urea source. In this experiment, nitrogen use efficiency, nitrogen agronomic efficiency (NAE), oil content, grain and oil yields were studied. The results of the combined analysis of variance showed significant differences between potassium and nitrogen fertilizers rates for NUE, NAE, grain and oil yield and oil content. Application of 60 and 80 kg.ha-1 of potassium produced maximum NUE with average of (10.39 and 10.20 kg. ha-1 respectively), NAE (6.92 and 6.73 kg. ha-1, respectively) and grain yield (2699 and 2641 kg.ha-1, respectively) and were not significant. Among nitrogen fertilizers, application of 180 and 240 kg.ha-1 produced maximum NAE with average of 8.92 and 9.07 kg. ha-1, respectively. Maximum oil content was observed for application of 40 kg.ha-1 potassium (42.17%). Based on the results of present experiment, it seems that application of 60 kg. ha-1 potassium and nitrogen rate of 240 kg. ha-1 provide fertlizer requirement and increase the yield and nitrogen fertlizer use efficiency of rapseed.