استعمار انگلستان و شورش كردها در دوره معاصر*

چكيده تاكنون به نقش استعمار انگلستان در ايران دوره معاصر در ابعاد مختلف از جمله نفوذ در بازارهاي ايران، تسلط بر منابع حياتي كشور شكل‌دهي جريان‌هاي انحرافي مذهبي و در سطح كلان دخالت در مسايل سياسي و حتي سرنگوني دولت‌هاي وقت ايران پرداخته شده است. اما شايد بتوان گفت ابعاد جزيي اين مسايل، كمتر بررسي شده است. به‌خصوص رويدادهايي كه در رابطه با نقش استعمار انگلستان در ولايات مختلف ايران و در تحريك اقليت‌هاي قومي به شورش‌هاي محلي اتفاق افتاده است، قابل كنكاش است. در اين پژوهش، دو شورش كردها در دوره ناصرالدين‌شاه، احمدشاه و رضاشاه و رابطه استعمار انگلستان با سردمداران اين شورش‌ها بررسي شده است. هدف از انتخاب اين دو شورشِ متفاوت و نامتقارن تاكيد بر ماهيت استعماري سياست انگلستان در تاريخ معاصر ايران است. گرچه سياست انگلستان در جريان هر يك از اين شورش‌ها متفاوت، اما در يك جهت و هدف بوده است كه در پژوهش حاضر، ابعاد و سمت و سوي سياست انگلستان در اين زمينه به طور مفصل بررسي شده است. شورش شيخ عبيدالله كه در دوره ناصرالدين شاه و در بين كردهاي آذربايجان رخ داده و شورش اسماعيل‌آقا سميتقو رهبر ايل كرد شكاك كه در اواخر دوره قاجار رخ داد و ادامه آن به دوره رضاشاه كشيده شد.