اثر روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر خواص خاك رسي و عملكرد گندم در تناوب با نخود در شرايط ديم

Different Tillage Methods Impacts on a Clay Soil Properties and Wheat Production in Rotation with Chickpea under Rainfed Condition

براي دست يابي به روش خاك‌ورزي مناسب در تناوب گندم با نخود، پنج روش خاك‌ورزي مختلف شامل 1- گاوآهن برگرداندار + غلطك (1T- روش مرسوم) . 2- گاوآهن قلمي + غلطك (2T). 3- سيكلوتيلر (3T). 4- پنجه غازي+ غلطك (4T) 5- بي خاك ورزي (5T)، به مدت پنج سال در ايستگاه تحقيقات ديم مراغه در چهار تكرار به صورت طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي اجرا گرديد. خواص فيزيكي و شيميايي خاك به همراه عملكرد محصول گندم اندازه گيري شد. نتايج تجزيه آماري نشان داد كه اثر روش خاك‌ورزي بر روي جرم مخصوص ظاهري خاك معني‌دار بوده و 1T با ميانگين 23/1 گرم بر سانتي‌متر مكعب بيشترين تاثير در كاهش تراكم را داشته و با 4T و 3T در يك كلاس قرار گرفت. 5T با ميانگين 34/1 گرم بر سانتي‌متر مكعب بيشترين ميزان جرم مخصوص را داشت. از ميان خواص خاك، اختلاف بين تيمارها از نظر واكنش خاك معني‌دار و 5T با ميانگين 39/7 نسبت به ساير تيمارها كمترين مقدار را داشت. از نظر كربن آلي اختلاف بين تيمارها معني دار نبود ولي نتايج، افزايش كربن آلي در 2T و 4T و 5T را نسبت به روش مرسوم نشان داد. اختلاف بين روش هاي مختلف خاك‌ورزي از نظر رطوبت در خاك معني دار نشد. نتايج نشان داد، تيمارهايي كه كمترين جرم مخصوص ظاهري خاك را داشتند نسبت به تيمارهاي ديگر داراي رطوبت بيشتري بودند. از نظر عملكرد محصول اختلاف بين تيمارها معني‌دار نشد. با توجه به نتايج بدست آمده و مزاياي هر يك از روش هاي مختلف خاك‌ورزي مي‌توان روش هاي كم خاك‌ورزي 2T يا 4T را به جاي روش مرسوم 1T پيشنهاد نمود.

Regarding to suitable tillage system achievement for wheat production in rotation with chickpea cultivation, five different tillage methods were examined during the 5 years (2004-08) in Dryland Agricultural Research Institute (DARI) of Maragheh with four replicates in randomized complete block design (RCBD). The five tillage treatments were T1= moldboard plow + roller, T2= chisel plow + roller, T3= cyclotiler, T4= sweep + roller and T5= no-tillage. Soil physical and chemical properties accompanied with wheat production were measured. Results obtained by statistical analysis showed that the treatments had significant effects on bulk density (BD) and soil pH. T1 (1.23 gr/cm3 in average) had most effect on decrease of soil compaction although; the differences were not significant compared with T4 and T3. T5 (1.34 gr/cm3 in average) had Maximum BD. T5 (7.39 in average) had minimum pH in compared with other treatments. The treatments had no significant in Organic mater (OC), but T5 and reduced tillage (T2 and T4) tended to increase the OC. The treatments had no significant differences in soil moisture. The results showed that decreased of BD, tended to increase soil moisture. The combine analysis showed that the treatments had no significant differences in grain yield. According to result and advantages of different tillage methods, T2 and T4 could be suggested instead of T1.