تاثير تاج پوشش جنگل بلند مازو (C.A.M Quercus castaneifolia) بر توزيع باران در فصل تابستان

The role of Quercus castaneifolia C.A.M forest canopy on redistribution of summer rainfall

اين پژوهش با هدف تعيين سهم هر يك از اجزا بارش (داربارش، ساقاب و باران ربايي) در جنگل بلند مازو و در پلاتي با جهت جنوبي‏ْ‏، شيب 18 درصد و مساحت 1200 متر مربع‏ْ‏، واقع در مجاورت مرز جنوبي جنگل آموزشي پژوهشي خيرود در ارتفاع 1550 متري از سطح دريا صورت پذيرفت. مقدار بارندگي كل با استفاده از سه عدد جمع آوري كننده كه در نزديك ترين فضاي باز به محل مورد مطالعه قرار گرفته بود، اندازه‌گيري شد. براي اندازه‌گيري مقدار داربارش 35 عدد جمع آوري كننده به صورت تصادفي در سطح پلات مورد مطالعه قرار داده شد. برآورد ساقاب توليدي با استفاده از جمع آوري كننده‌هاي مارپيچي ساقاب در ارتفاع برابر سينه كه براي 9 اصله درخت بلند مازو با قطرهاي مختلف نصب شده بود، صورت گرفت. در هر بارندگي، مقدار باران ربايي از تفاضل ميان بارندگي كل و بارندگي خالص (مجموع داربارش و ساقاب) محاسبه گرديد. در طول دوره مطالعه (تابستان سال 1388)10 مورد بارندگي ثبت شد كه ميزان بارندگي كل 257 ميلي متر و سهم داربارش‏ْ‏، ساقاب و باران ربايي به ترتيب 0/192‏ْ‏، 7/0 و 3/64 ميلي متر بود. مقدار متوسط داربارش، ساقاب و باران ربايي در هر بارندگي به ترتيب 2/72، 2/0 و 6/27 درصد از بارندگي كل برآورد شد. نتايج نشان داد كه با افزايش بارندگي كل، مقادير باران ربايي و ساقاب افزايش مي يابند. همچنين در اين مطالعه، بين نسبت ساقاب به بارندگي كل و بارندگي كل‏ْ‏، يك رابطه افزاينده و ضعيف (43/0 = r2) و بين نسبت باران ربايي به بارندگي كل و بارندگي كل‏ْ‏، رابطه اي كاهنده و نسبتاً قوي (65/0= r2) بدست آمد.‏‏ْ اين مطالعه زياد بودن سهم باران ربايي در جنگل بلند مازو را نشان مي‌دهد و لزوم اندازه‌گيري آن را در محاسبه تراز آبي آشكار مي سازد.

Measurements of gross rainfall (GR), throughfall (TF), and stemflow (SF) were conducted during the summer 2009 beneath a natural pure stand of oak (Quercus castaneifolia C.A.M) forest canopy located near the southern border of Kheyrud Forest Station of Tehran University. Measurements were made inside a plot with an area of 0.12 ha. GR was collected by means of three manual collectors placed in a neighboring open area away from the study plot. Thirty five TF manual collectors were randomly positioned underneath the tree canopies. SF was collected from nine oak trees with different diameters by the spiral-type SF collection collars installed at diameter at breast height. All the measurements were performed on a rainfall event basis using a graduated cylinder. Interception loss (I) was calculated indirectly as the differ rence between GR and the sum of TF and SF. During the study period, 10 events were recorded. The cumulative GR, TF, SF, and I depths were 257 mm, 192 mm, 0.7 mm, and 64.3 mm, respectively. At the event scale average ratios of TF:GR, SF:GR, and I:GR were 72.2%, 0.2%, and 27.6%, respectively. A weak correlation was observed between SF:GR and GR (r2 = 0.43) while a fairly strong positive correlation was observed between ‏I:GR and GR (r2 = 0.65). Interception loss contributes a remarkable amount of incident rainfall in the studied oak forest and its measurement is an essential element in assessing water balance on a catchment scale.