وضعيت بازيابي اطلاعات در دو پايگاه نمايه و نما و سنجش اثربخشي استفاده از واژگان كنترل ‌شده در نمايه‌سازي اين دو پايگاه

Evaluating the Status of Information Retrieval in “Namayeh” and “Nama” Databases and Assessing the Effectiveness of Using Controlled Terms in Indexing These Two Databases

هدف: هدف از اين پژوهش تعيين ميزان جامعيت، مانعيت و مدت زمان جست‌وجو در دو پايگاه نما و نمايه و همچنين مقايسه دو ابزار نمايه سازي اصطلاحنامه و رده بندي ده‌دهي ديويي در اين دو پايگاه است. روش: اين پژوهش با استفاده از روش پيمايشي- تحليلي صورت پذيرفته است. اطلاعات مورد نياز آن با مشاهده مستقيم منابع پايگاه مقالات نما و نمايه گردآوري شده است. جامعه آماري، مقالات مشترك در دو پايگاه مقالات فارسي نما و نمايه در دو حوزه موضوعي كتابداري و اطلاع‌رساني و تاريخ (610 مقاله) است كه 240 مقاله به روش نمونه گيري نسبي و تصادفي انتخاب گرديد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي دهد كه ميزان جامعيت (در حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني و تاريخ) در پايگاه نما 56 درصد و در پايگاه نمايه40 درصد و ميزان مانعيت (در حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني و تاريخ) در پايگاه نما 58 درصد و در پايگاه نمايه 35 درصد، و نيز مدت‌زمان جست‌وجو در پايگاه نما 1 دقيقه و 13 ثانيه و در پايگاه نمايه 2 دقيقه و13 ثانيه است. استفاده از آزمون آماري تي براي نمونه هاي مستقل در اين پژوهش بيانگر اين‌است‌كه از نظر جامعيت، مانعيت و مدت‌زمان جست‌وجو اختلاف معني‌داري بين پايگاه نما و پايگاه نمايه وجود دارد؛ اما همبستگي در اين معيارها در دو پايگاه مستقيم و معني‌دار است. نتايج به‌دست آمده از پژوهش نشان مي دهد كه پايگاه نما از نظر ميزان جامعيت و مانعيت و مدت زمان جست‌وجو در وضعيت مطلوب تري نسبت به پايگاه نمايه قرار دارد و مي توان گفت استفاده از اصطلاحنامه در نمايه سازي پايگاه نما بر نتايج بازيابي از آن پايگاه تاثير مثبت و موثر گذاشته است. اصالت/ارزش: براساس نتايج پژوهش جست‌وجوگران اطلاعات مي‌توانند در انتخاب پايگاه متناسب با نياز خود بهتر تصميم‌گيري كنند و نيز طراحان پايگاه ها دريابند كه براي توليد پايگاه از كدام زبان كنترل شده در سازمان دهي منابع استفاده كنند.

Purpose: This study was carried out to determine the level of precision, recall, and searching time for “Nama” and “Namayeh” databases, as well as to find out which of the indexing tools (thesaurus and Dewey decimal classification) helps us more in improvement of information retrieval. Methodology: This study is an analytical survey in which the necessary data was collected by direct observation of the resources in “Nama” and “Namayeh” paper databases. The population under study included the articles which were indexed in both “Nama” and “Namayeh” databases in the two fields of LIS and history (610 papers), among which 240 papers were chosen by random partial sampling. Findings: The obtained results indicate that the level of precision (in the two mentioned fields) in “Nama” and “Namayeh” databases is 56% and 40%, respectively. Also, the level of recall (in the two mentioned fields) in “Nama” and “Namayeh” databases is 58% and 35%, respectively. In addition, the searching time in “Nama” and “Namayeh” databases is 1 minute and 13 seconds and 2 minutes and 13 seconds, respectively. Applying t-test to independent samples in this study showed that there is significant difference between the two databases regarding precision, recall, and searching time; correlation among these criteria is direct and significant between the two databases. The obtained results indicate that, in comparison with “Namayeh” database, “Nama” database has a more desirable status concerning the level of precision and recall, as well as searching time, and these good retrieval results may be attributed to use of thesaurus in indexing “Nama” database. Originality/Value: Based upon the study results, those who search information can better make decision in choice of a database proportionate to their needs; besides, database designers can find out which controlled language is better for database development in organizing the resources.