ارزيابي شاخص زيستي آلودگي و فون كفزيان نهر مادرسو پارك ملي گلستان

Bioassessment index and Macrobenthoses fauna of Madarsu Stream, National Park of Golestan

هدف از اين مطالعه شناسايي ماكروبنتوزهاي رودخانه مادرسووبررسي فراواني آنها در ايستگاه هاي مختلف در ماه‌هاي مختلف بود. نمونه برداري به‌صورت ماهانه از فروردين 1385 تا اسفند 1385 انجام شد. نمونه‌هاي ماكروبنتوز توسط نمونه‌بردار سوربر جمع‌آوري شدند. نمونه هاي جمع آوري شده توسط محلول فرمالين 4 درصد، تثبيت و جهت بررسي به آزمايشگاه منتقل گرديد. در آزمايشگاه نمونه ها شناسايي و شمارش شدند. دبي و درجه حرارت آب هر ايستگاه در زمان هاي نمونه‌برداري ثبت شد. نتايج نشان داد كه در اكثر ماه هاي نمونه برداري بيشترين فراواني مربوط به لاروهاي Ephemeroptera، Trichoptera و Diptera بود. در بين افراد راسته Diptera سه خانواده Chironomidae، Simulidae و Tabanidae با درصد فراواني به ترتيب 64، 17 و 17 درصد غالبيت داشتند. بيشترين تعداد افراد راسته هاي Ephemeroptera و Trichhoptera در ماه مرداد مشاهده شد، درصورتي كه بيشترين تعداد افراد راسته Diptera در ارديبهشت و همچنين بهمن ماه مشاهده شد. كاهش افراد اين راسته در اسفند و فروردين را مي توان به بالا بودن دبي آب در اين دو ماه نسبت داد. با توجه به درصد فراواني موجودات كفزي در ماه هاي مختلف، افراد راسته Ephemeroptera غالبيت بيشتري داشته است. هر چند در برخي ايستگاه ها (به‌خصوص ايستگاه 5) افراد راسته Diptera غالبيت بيشتري داشته اند كه اين امر به‌دليل ورود فاضلاب روستاي تنگراه و چند رستوران به اين منطقه مي باشد. در تابستان تعداد افراد Diptera (به‌خصوص خانواده Chironomidae) كاهش قابل توجهي يافت. احتمالاً دليل اين امر مهاجرت عمودي از كف به سطح و به خصوص فعاليت تغذيه اي كفزي خواران مي باشد. از آنجا كه بافت بستر در رودخانه مادرسو عمدتاً قلوه سنگي است، و از طرفي بار مواد آلي در اين رودخانه يكسان است (به دليل عدم وجود آلاينده عمده به غير از ايستگاه 5)، تنوع ماكروبنتوزها تفاوت چنداني در بين ايستگاه هاي مختلف نداشت. در نتيجه گيري كلي با توجه به وجود راسته هاي حساس به آلودگي، مي‌توان بيان داشت كه رودخانه مادرسو داراي آبي با خصوصيات كيفي مناسب مي باشد. بروز سيلاب فصلي در اواسط مرداد باعث كاهش چشمگير ماكروبنتوزها در اين رودخانه مي شود. ميزان تنوع در اين رودخانه پس از سيل سال هاي اخير كاهش يافته است.

This study was conducted to identification of macrobenthoses in Madarsu Stream to evaluation of quality of water. Sampling was being done from April 2006 to March 2007. Macrobenthoses samples were collected by Surber sampler (30×30cm). The collected benthoses were fixed in 4% formaldehyde solution and transferred to the laboratory. In each station while sampling, discharge and water temperature were also measured. The most frequent orders were Ephemeroptera, Trichoptera and Diptera. Among Diptera three families of Chironomidae, Simulidae and Tabanidae had been dominant with the frequency of 64, 17 and 17 percents respectively. The maximum number of Ephemeroptera and Trichoptera was seen in mid August, while in Diptera the maximum was observed in May and early February. The decrease in the number of Diptera could have been because of water high discharge during March. Considering frequency of benthic fauna in different months, Ephemeroptera was dominant. But in some station (esp. the 5th one) because of entering of Tangerah village sewage of restaurants to this part of stream Diptera was dominant. The number of Diptera (especially Diptera) had a considerable decrease during summer. It could have been because of vertical migration of this benthos from bottom to surface and feeding activity of benthos feeders in particular. Because of Madarsu bed-stream which is rubble-stony in most places, low amount of organic materials in water, there were not differences in stations. To sum it up, the water in Madarsu stream has high quality. Occurrence of seasonal floods during early August causes significant decrease in the number of macrobenthoses and diversity in the stream reduced because of occurrence of floods in the past years.