رويكردهاي انساني به «شهر» در شعر معاصر عربي و فارسي

Humanistic Approaches to “City” in Arabic and Persian Contemporary Poetry

شهر از آغاز پيدايش تا امروز، همواره رابطه‌اي گسترده با انسان داشته، گاه در كنار او، و گاه در برابرش قد برافراشته‌است. انعكاس اين كنش ها و واكنش هاي انساني در ادبيات به‌ويژه در شعر مدرن، نمودي بسيار مشخص دارد. مقاله حاضر مي‌كوشد رويكردهاي انساني شهر را در شعر معاصر عربي و فارسي در كنار يكديگر مورد مطالعه قرار دهد، ضمن تبيين جايگاه شهر و انگيزه‌هاي طرح آن در شعر امروز، به برخورد شهر، طبيعت و ارزش هاي انساني در اين بستر بپردازد و مسايل اجتماعي را در مواجهه با آن جستجو ‌كند. علاوه بر آن، آرمان‌شهر نيز به‌عنوان يكي از جلوه هاي بارز حضور شهر در شعر معاصر عربي و فارسي بررسي ‌خواهد شد. اين تحقيق نشان مي دهد كه شهر با همه زرق‌وبرق هاي ظاهري در تعاملي دوگانه با انسان معاصر است؛ از طرفي، دوري گزيدن از آن، فريادي پربسامد مي شود و از طرف ديگر، هيچ‌كس در عمل از اين پديده اجتماعي رويگردان نيست. با وجود گرايش به روستا و طبيعت، شاعران همواره در شهر به دنبال اهداف خود روان‌اند و مي كوشند آن را مطابق با آرمان‌هاي خويش تغيير دهند.

Since it came to being, the “City” has had wide relation with modern man, both as a friend and as an enemy. In turn, modern man has had different approaches toward the city which have been mirrored in contemporary poetry. This article takes the example of Arabic and Persian poetry to investigate the human relations to nature, social problems and values in the cities. Meanwhile it studies the Utopia as pictured in these poems to describe one aspect of the city’s presence in poetry. The article concludes that citizens adopt a paradoxical behavior: from one side they explicitly complain about the glittering of the cities and tend to get rid of them; from the other side they continue to live in cities and if possible to change it in the direction of their goals and ideals.