مبناي ساخت مدل براي سنجش دين‌داري

The Principle of Constructing a Model for Measuring Religiosity

ايدهها و انديشهها در فرايند شكلگيري لزوماً ترتيبِ درست و مراحلِ منطقي خود را طي نمي‌كنند. آنها بيشتر، وقوع و ظهوري «طبيعي» دارند تا «منطقي». از همين روست كه مطالعات دين‌داري، پيش از مدل‌سازي و مدلسازيها پيش از تامل در مباني ساخت مدلهاي دين‌داري به ظهور رسيدهاند. مدل‌سازي براي دين‌داري، از پي ِمطالعات بسيط اوليه در اطراف دين‌داري ضرورت پيدا كرد و كنكاش در منطق و مباني ساخت مدلها نيز متعاقب چند دهه تلاش دينپژوهان در ساخت و عرضه مدلهاي مختلف دين‌داري، موضوعيت يافته است. اين مقاله خود را در مرحله اخير از اين فرايند، يعني بررسيِ منطق و مباني ساخت مدل‌هاي دين‌داري تعريف ميكند و مدعي است كه درواقع ما با «دين‌داريها» و نه «دين‌داري» مواجهيم و مدل معتبر و مقبول هر دين‌داري را نيز تنها بايد از همان دينِ خاص اخذ كرد. از اين مدعا كه در برابر دو رويكرد «عامگرا» و «خاصگرا» در كارِ مدلسازيِ دين‌داري مطرح گرديده، در هفت فراز دفاع شده است.

Ideas and thoughts in the process of formation do not necessarily go through a proper, logical process; instead they have a natural occurrence and emergence. Hence, studies of religiosity emerged before modeling and modeling emerged before contemplation on the principle of their construction. Following the primary simple studies about religiosity, modeling for religiosity became necessary and hence investigation in the logic and principles of construction of models, which followed several decades of research for construction and presentation of different models of religiosity, became relevant. The present paper is placed in the final stage of the said process, that is, a logical study of principles of construction of models for religiosity. The main hypothesis of the present paper is: we are facing religiosities not religiosity and hence a valid, acceptable model for every religiosity should be extracted from that very specific religion. This hypothesis which has been defined vis-à-vis the universalistic and particularistic approaches in the modeling of religiosity, has been defined in seven parts.