اثر مقادير مختلف چهار منبع كودي نيتروژن‌دار بر عملكرد دانه و روغن كلزا و مقدار نيتروژن باقي‌مانده در خاك

Effects of four nitrogen fertilizer sources on seed and oil yield of rapeseed and nitrogen residues in the soil

به منظور بررسي اثر مقادير مختلف كودهاي نيتروژن دار بر عملكرد و مقدار روغن كلزا رقم SLM046 و ميزان نيتروژن باقي‎مانده در خاك، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار به اجرا در آمد. كود نيتروژنه در پنج سطح شامل بدون كود، 60، 120، 180 و240 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار از چهار منبع كودي شامل اوره با پوشش گوگردي، اوره معمولي، نيترات آمونيم و سولفات آمونيم در سه نوبت هم‌‌زمان با كاشت، مرحله‌ي ساقه روي و نيز شروع غلاف بندي كلزا مصرف شد. تنها اوره با پوشش گوگردي به صورت يك جا در زمان كاشت مصرف گرديد. بيشترين عملكرد دانه و روغن از بالاترين سطح كودي اوره معمولي حاصل شد. هم‎چنين بالاترين ميزان نيتروژن كل باقي‌مانده در خاك، با كاربرد اوره با پوشش گوگردي به دست آمد. با بالا رفتن سطح كودي از صفر تا 240 كيلوگرم در هكتار ميزان نيتروژن كل باقي‎مانده در خاك افزايش يافت. به علاوه، مقادير بالاتري از نيترات خاك با كاربرد نيترات آمونيم، اوره معمولي و اوره با پوشش گوگردي در مقايسه با سولفات آمونيوم به دست آمد. بالاترين وكم‌ترين غلظت آمونيوم خاك به ترتيب از مصرف اوره با پوشش گوگردي و كود نيترات آمونيم حاصل شد. در مجموع، علي‌رغم كاربرد مقادير متفاوت نيتروژن در كلزا، ميزان نيترات و آمونيوم باقي‎مانده در خاك پس از برداشت محصول كلزا، از ميزان آنها قبل از كشت پايين‌تر بود كه اين امر نشان دهنده ي قابليت بالاي كلزا در برداشت نيتروژن از خاك است. هم‎چنين، مشخص شد كه با افزايش مقادير نيتروژن، ميزان كارآيي مصرف نيتروژن كاهش مي‌يابد و به ترتيب بالاترين و كمترين كارآيي مصرف نيتروژن از مصرف كود نيترات آمونيوم و اوره با پوشش گوگردي به‌دست آمد.

Effects of different amounts of four nitrogen fertilizers sources on seed and oil yield of rapeseed cv. SLM046, and nitrogen residues in the soil were studied after harvesting. An experiment was conducted at Zanjan Agricultural Research Center, in 2004. A factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications was used. Five levels of N comprised of 0, 60, 120, 180 and 240 Kg of net nitrogen/ha and fertilizer sources of sulfur coated urea (SCU), urea (U), ammonium nitrate (AN), and ammonium sulphate (AS) were used at three stages: planting time, stem elongation and seed setting, but U fertilizer was applied at the planting time. The highest seed and oil yield were obtained for UN240. The highest N residues were found for SCU fertilizer. An increase of nitrogen (N) ranges from 0 to 240 kg/ha incraesed N residues in the soil. In addition, more NO3- was observed by applying AN, U, and SCU as compared with SA. The highest and the least NH4+ in soil was detected when fertilizers SCU and AN were applied, respectively. In general, despite of different N applications in rapeseed, amounts of NO3- and NH4+ residues in soil were lower than of those before planting, indicating high potential of rapeseed crop in N absorption. It was also revealed that increase of applied N was in contradictory with nitrogen uptake efficiency. NA fertilizers showed the highest and SCU the lowest nitrogen uptake efficiency in rape seed crop.