مطالعه جنبه هاي اجتماعي و آداب و رسوم صوفيه با تكيه بر مثل هاي فارسي

A Study on the Social Aspects and Sufi customs Based on the Persian Proverbs

ادب شفاهي برآمده از زندگي و فرهنگ اقوام است كه از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود تا باورها، معتقدات، آداب و رسوم، اخلاق و انديشه‌ها، تخيلات و در يك كلام زندگي آنان را بازتاب دهد. يكي از عناصر مهم ادب شفاهي ضرب‌المثل‌ها هستند كه كاربرد و گستردگي آن‌ها باعث شده است نقش مهمي در فرهنگ‌سازي داشته باشند. بررسي تاثير جريان تصوف بر فرهنگ‌عامه و تاثيرپذيري فرهنگ و ادب شفاهي از تصوف از طريق مطالعه در امثال هدف اين مقاله است. اين مقاله مستخرج از طرحي با همين عنوان است كه در مركز تحقيقات زبان و ادبيات فارسي دانشگاه تربيت مدرس انجام پذيرفته است. مولف با استخراج 300 مثل و براساس آن‌ها انعكاس جريان تصوف بر زندگي مردم و نگرش آنان را به اين جريان مهم اجتماعي بازخواني كرده است. هدف مقاله پرداختن به جنبه‌هاي اجتماعي و آداب صوفيه است نه مفاهيم و اصطلاحات. پس از طرح بحث، پيشينه و روش تحقيق درباره ضرب‌المثل و زندگي و تعريف مثل و امثال صوفيه مباحثي مطرح مي‌شود، سپس ضرب‌المثل‌هاي صوفيه پيرامون صفات پسنديده صوفيان، همچون سبك‌باري، بي‌اعتنايي به دنيا، ساده‌زيستي، نيك‌خويي، ايثار، دم غنيمت شمردن، و ابن‌الوقتي، صبر و شكيبايي؛ و صفات ناپسند آنان چون بيكارگي، تن‌پروري، شكم‌بارگي، نيرنگ‌بازي، لاف‌زني، پرگويي و ترك اعمال ديني ارايه و تحليل مي‌شود. سپس ديدگاه مردم در امثال را درباره كرامات صوفيه و آداب و رسوم آنان همچون زندگي جمعي، پوشش، تراشيدن موي سر و صورت و ابرو، استعمال مواد مخدر، سفرهاي صوفيانه، ذكر، لنگرنشيني و برخي منسوبات و متعلقات به صوفيه مثل خرقه، لنگر، خانقاه، دلق، كشكول، تسبيح، كلاه، مرقع و سماع بررسي مي‌شود. واژه‌هاي كليدي: ضرب‌المثل، تصوف، آداب و رسوم، صفات پسنديده و ناپسند.

A Study on the Social Aspects and Sufi customs Based on the Persian Proverbs Hasan Zolfaghari Oral Literature comes from cultures and life of the ethnics, Which transfers from generation to anither reflecting people’s life, beliefs customs. Proverbs are one of the most important elements of oral literature that its usage and explanation has led to an important role in making cultures. The articles aims at assessing the impact of the mysticism fliw on the people’s culture as well as its influence on the oral literature and cultures. This article has been extracted from a project, with the same title, that has beek conducted in the Persian Language and Literature Research Center of Tarbiat Modarres University. The author, through the extraction and selection of three hundered (300) proverbs, has shown the reflection of mysticism flow on the people’s life and their attitudes this important social flow. Additionally, the article’s othergoalis paying attention to the social aspects and customs of the mysticism than the concepts and terminology. After introduction, background and the research method that have been employed for studing proverbs, theis definition along with proverbs that are related to the mysticism will be mentioned. Then mysticisms proverbs about the Sufi’s good attributes such as greatness and patience, humbleness and etc. will be mentioned.