تعيين دوره بحراني كنترل علف‌هاي هرز سياهدانه (Nigella sativa L.) در مشهد

The Critical Period of Weed Control in Black Seed (Nigella sativa L.) at Mashhad

به منظور تعيين دوره بحراني كنترل علف‌هاي هرز سياهدانه، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سال زراعي 89-1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا شد. تيمارهاي آزمايش در دو سري شامل دوره‌هاي كنترل و تداخل علف‌هاي هرز تنظيم شدند. سري اول شامل شش تيمار بود كه از زمان سبز شدن تا صفر، 14، 28، 42، 56 و70 روز پس از سبز شدن در كرت‌ها، علف‌هاي هرز كنترل شدند و سپس به آنها تا زمان برداشت سياهدانه اجازه رشد داده شد. سري دوم نيز شامل شش تيمار بود كه از زمان سبز شدن تا دوره‌هاي ذكر شده به علف‌هاي هرز در كرت‌ها اجازه رشد داده شد و سپس تا زمان برداشت، اين علف‌هاي هرز كنترل شدند. در اين مطالعه، شروع و پايان دوره بحراني به ترتيب بر اساس معادلات لجستيك و گامپرتز در سه سطح 5/2، 5 و 10 درصد افت عملكرد قابل قبول تعيين شد. براساس نتايج اين آزمايش، گندمك (Stellaria graminea) در شروع دوره رشد سياهدانه و تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus)، سلمه (Chenopodium album) و سوروف (Echinochloa cruss-galli) در اواسط و نيز در پايان فصل رشد اين گياه، به عنوان علف‌هاي هرز غالب شناخته شدند. براساس نتايج اين آزمايش، حداكثر دوره تداخل علف‌هاي هرز (شروع دوره بحراني) در سه سطح 5/2، 5 و 10 درصد افت عملكرد به ترتيب 5/10، 13، 3/17 روز از سبز شدن سياهدانه (86، 108 و 149 درجه روز-رشد پس از سبز شدن) تعيين شد. حداقل دوره كنترل علف‌هاي هرز (پايان دوره بحراني) نيز در سه سطح افت عملكرد ذكر شده به ترتيب 8/76، 8/74 و 1/71 روز پس از سبز شدن (1005، 960 و 883 درجه روز- رشد) از كل دوره رشد سياهدانه (معادل 84 روز يا 1188 درجه روز- رشد) بود.

In order to determine the critical period of weed control in black seed, a field experiment was conducted at the Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, during 2009-2010 growing season. The experiment was laid out in a randomized complete block design (RCBD) with 12 treatments and three replications. In this study, onset and end of Critical Period of Weed Control (CPWC) were determined based on 2.5, 5 and 10% acceptable grain loss using Gampertz and Logestic equations. Two set of weed-free and weed-infested treatments were used to determine the CPWC. At the first set of treatments, weeds competed with black seed until 0, 14, 28, 42, 56 and 70 days after emerging (weed- infested periods). At the second ones, plots were kept free of weeds until the mentioned stage (weed-free periods). The goal of the first and second set of treatment was to determine the onset and end of critical period, respectively. In this study, Stellaria graminea at the onset of growing season and Amaranthus retroflexus, Chenopodium album and Echinochloa cruss-galli at the mid and end of growing season were main dominant species. The results indicated that at 2.5, 5 and 10% yield loss levels, the maximum weed-infested periods (onset of CPWC) were 10/5, 13 and 17/3 days after emergence (86, 108 and 149 growing degree days), respectively. Also based on those 3 levels of grain yield loss, minimum weed-free period (end of the CPWC) were 76/8, 74/8 and 71/1 days after emergence (1005, 960 and 883 growing degree days), from whole black seed growing season (equal to 84 days or 1188 growing degree days).