وضعيت شبهگفتماني: نشانه- معناشناسي تطبيقي متن و تصوير در كتاب مصور مردم معمولي

Quasi-Discourse Condition; Comparative Semiotic Study of Word and Image Interaction in thePicture Book “Ordinary People”

در اين مقاله نحوه تجلي ارزشهاي پستمدرن در تعامل متن و تصوير درقالب تداخل و همزيستي ژانرها و شكلگيري بيناژانريت بهمثابه يك «مسيله» بررسي ميشود. درراستاي حل آن، براساس روش نشانه- معناشناسي و رويكرد تحليل گفتمان پديدارشناختي اين فرضيه را مطرح ميكنيم كه در دوره پستمدرن براثر نمود شرايط اجتماعي ـ سياسي و ... درشكلگيري متنها، دروضعيتهاي تقابلي (نظير تقابل عناصر كلامي/تصويري)، براثر شكلگيري يك وضعيت آنارشيسم معنايي و آشوب فراگير در متن و گفتمان، ما با نوعي وضعيت شبهمعناشناختي مواجه ميشويم كه جز در بستر بررسي همهجانبه تمامي عناصر و عوامل دخيل در گفتمان و نسبتسنجي آن با وضعيت اجتماعي و فرهنگي و ... قابل بررسي نخواهد بود. فرضيه جانبي ما در اين تحقيق اين است كه آنچه باعث چنين وضعيتي شود، جز از رهگذر فروريزش قالبها و ژانرها ـ بهمثابه قوالب عادتوارههاي معنايي ـ قابل وقوع نخواهد بود و دراين راستا فروريزش مرزهاي هويتي و نيز چارچوبهاي حسي ـ ادراكي و حتي عاطفي سهم عمدهاي ايفا ميكنند. دراين راستا، يك كتاب مصور با عنوان مردم معمولي تاليف عليرضا ميراسدالله مورد تحليل نشانهمعناشناختي قرار ميگيرد و نشان داده ميشود كه ارزشهاي دوره پستمدرن ناشي از رشد سريع فنآوري و درهمريختن مرزهاي تعاملات جهاني باعث شده است كه اين متن درراستاي انعكاس اين ارزشها از حالت بينامتني ساده در قالب تاثيرپذيري محتوايي عناصر از يكديگر خارج شود، بهصورت مادي درهمبريزد و بهنحوي انضمامي منعكسكننده تغييرات محتوايي در بستر اجتماعي ـ فرهنگي باشد. بهاين ترتيب با فروريزش مرزهاي حسيـ ادراكي، هويت، شناخت و ... درنهايت ما با وضعيتي مواجه ميشويم كه ميتوان آن را «وضعيت شبهگفتماني» ناميد. درچنين وضعيتي، «كنش» تعطيل و مرز ميان گفتمان و غيرگفتمان مخدوش ميشود.