مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اثر شيب و تغيير كاربري اراضي بر ذخاير مواد آلي خاك در اجزا اندازه اي ذرات و برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك در اراضي تپه ماهوري لردگان

چكيده لاتين :

اين مطالعه به منظور بررسي تاثير درجه شيب و تغيير كاربري اراضي بر ذخيره كربن آلي در اجزا فيزيكي مختلف و همچنين برخي ويژگ يهاي خاك در منطقه تپه ماهوري لردگان استان چهارمحال و بختياري و اراضي (DF) جنگل تخريب شده ،(NF) انجام گرفت. سه كاربري رايج در منطقه شامل جنگل طبيعي 10 درصد - شيب بين 30 ،(S و سه درجه شيب شامل شيب كم تر از 10 درصد ( 1 (CL) كشت شده 2) به عنوان تيمارهاي مطالعه انتخاب و در مجموع 108 نمونه از عمق (S 30 درصد ( 3 - و شيب 50 (S 0-10 سانتي متر سطح خاك برداشت شدند. برخي ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي خاك و همچنين و كربن آلي و ازت كل در ذرات ه ماندازه سيلت و رس اندازه گيري شدند. (POM) مواد آلي ذره اي نتايج اين پژوهش نشان داد كه مواد آلي ذره اي در اراضي جنگلي در همه شيب ها به طور معني داري بيش تر از ساير كاربري ها بود. مواد آلي ذره اي در اين منطقه به طور عمده در اندازه شن بودند. مقدار ازت كل در مواد آلي ذره اي در كاربري جنگل در شيب كم، بيش تر از مقادير آن در ساير كاربري ها 17 در اراضي جنگلي، و - در بخش مواد آلي ذر هاي 18 C/N به ويژه در شي بهاي زياد بود. نسبت حداكثر بود. براي POM براي جز (Ec) حدود 23 در اراضي كشاورزي بوده است. فاكتور غني شدن ذرات اوليه فاكتور غني شدن براي هر دو جز سيلت و رس روند زير را براي كاربري ها و شيب هاي مورد مطالعه نشان داد S3 > S2 > S و 1 CL > DF > NF درجه شيب در زمين نما به طور معني داري بر .مقداركربن الي و ازت كل همراه ذرات سيلت و رس معن يدار بود، به طوري كه بيش ترين كربن آلي و ازت كل در بخ شهاي پايين شيب و كم ترين مقادير در شي بهاي تند مشاهده گرديد. نتايج كلي اين پژوهش نشان داد كه حفظ جنگل هاي طبيعي منجر به حفظ ذخيره كربن آلي خاك و كاهش هدررفت آن، كاهش فرسايش خاك به ويژه در اراضي كوهستاني با بارندگي زياد در غرب ايران مي گردد. واژ ههاي كليدي: تغيير كاربري اراضي، كربن آلي خاك، درجه شيب، تفكيك فيزيكي، مواد آلي ذر هاي Abstract1 This study was conducted to investigate the effects of slope gradient and land use changes on soil organic pools in particle-size fractions under natural forest in hilly regions in western Iran. Three common land uses in the selected site including natural forest (NF), disturbed forest (DF) and cultivated land (CL) and three slope gradients (0- 10%, S1, 10-30%, S2, and 30-50%, S3) were selected as a basis for soil sampling. A total of 108 soil samples were taken from the 0-10 cm surface layer in the whole studied region. Some physical and chemical properties as well as particulate organic matter (POM), particulate total nitrogen (PTN) and organic carbon (OC) and total nitrogen (TN) associated with different primary particle size fractions were measured. The results showed that the POM in the forest land use was considerably higher than the deforested and cultivated lands in all slope gradients. POM was mainly concentrated in the sand-size fraction. The values of PTN were significantly higher in the forest land use and in the down lower slopes than in the deforested and cultivated counterparts and steep slopes except for the CL land use. The C:N ratios in POM fraction were around 17-18 in the forest land and around 23 in the cultivated land. In forest land, the silt-associated OC had highest values among the primary particles. The enrichment factor of SOC, EC, was the highest for POM. For the primary particles, EC of both silt and clay primary fractions for selected land uses and slope gradients tend to be in the following orders: CL > DF > NF and S3 > S2 > S1. Slope gradient significantly affected the OC and TN contents associated with the silt and clay particles, whereas higher OC and TN contents were observed in lower positions and the lowest value was measured in the steep slopes. Overall, the results showed that native forest land improves soil organic carbon storage and can reduce the carbon emission and soil erosion especially in the mountain regions with high rainfall in western Iran. Keywords: Land use change, Soil organic carbon, Slope gradient, Physical fractionation, Particulate organic matter