ارزيابي كارايي ضرايب اصلاحي در بهينه سازي منحني سنجه رسوب(مطالعه موردي: حوضه سد كمال صالح استان مركزي)

Performance Evaluation of Correction Factors in Optimization of Sediment Rating Curve(Case Study: Kamal Saleh Dam Watershed, Markazi Province, Iran

چكيده 1 با توجه به اهميت مطالعات رسوب دهي آبخيزها، براي برآورد غلظت رسوب معلق جريان از منحني سنجه استفاده مي شود. اما اين منحني سنجه در بيش تر مواقع نتو انسته به خوبي بيانگر غلظت رسوب دبي هاي بالا باشد كه اين به دليل اريب ناشي از تبديل لگاريتمي و اريب ناشي از عمل برون يابي است . با توجه به اهميت موضوع ، در اين پژوهش با هدف بهينه سازي منحني سنجه رسوب، بهترين ر ابطه دبي جريان - غلظت رسوب براي خروجي زيرحوضه هاي اصلي سد كمال صالح استان مركزي ارايه گرديد . براي انجام كار ابتد ا با استفاده از دو منحني سنجه يك خطي و حدوسط، و به انواع معادله هاي سنجه رسوب ،B و MVUE ،Smearing ،QMLE ،FAO كمك 5 فاكتور اصلاحي تهيه، و سپس كارايي آن ها ارزيابي شد. نتايج براساس مقادير شاخص هاي ارزيابي نشان داد كه معادله بهينه دبي - رسوب در ايستگاه حسن آباد، از منحني سنجه يك خطي با ميانگين ضر ايب اصلاحي پيروي MVUE و در ايستگاه قلعه نو، از منحني سنجه حدوسط با ميانگين ضرايب اصلاحي ؛MVUE در منحني سنجه حدوسط دسته ها توانست به خوبي اختلاف بين B مي كند. طبق نتايج، فاكتور اصلاحي - مقادير برآوردي و مشاهد ه اي را در دبي هاي بالا كم كند ، ولي معادله هايSmearingخطي و QMLE به دليل پراكنش زياد داده هاي مشاهده اي و نيز ضعف در مورد برون يابي مقادير، كم ترين QMLE در مقايسه FAO كارايي را داشتند. همچنين مشخص شد كه منحني سنجه حدوسط با فاكتور اصلاحي با ساير منحني هاي سنجه عملكرد بهتري در برآوردي رسوب دبي هاي سيلابي داشته است. واژه هاي كليدي: سد كمال صالح، شاخص هاي ارزيابي، فاكتورهاي اصلاح اريب، منحني سنجه بهينه رسوب

Abstract1 Because of importance of sediment delivery of watersheds, sediment rating curve is used for estimation of suspended sediment concentration. But most often sediment rating curve can not represent sediment concentration well in high flows, because of bias in log-transformation and extrapolation of data. For optimization of sediment rating curve, this research carried out with data of Q-SSC in outlet of two sub watershed of the Kamal Saleh dam watershed, Markazi province, Iran. Sediment data analysis was carried out using sediment rating curve of single-line and mean of classes with different correction factors such as FAO, QMLE, Smearing, MVUE and B. The results of various evaluation indices showed that the optimum sediment rating curve in the Hasan-Abad station follows single-line sediment rating curve and in the Ghaleh-No station mean of classes sediment rating curve, both with average of MVUE correction coefficients. According to the results, B correction factor for mean of classes’ sediment rating curve could reduce the difference between observation and estimation for high flows, but because of high scatter of observed data and undesirable extrapolation the Smearing-linear and QMLE had the lowest efficiency. However, for high flows in torrential events, the mean of classes’ sediment rating curve with FAO correction factor gave more accurate results than other methods. Keywords: Bias correction factors, Evaluation indexes, Kamal Saleh dam, Optimum sediment rating curve