مدل سازي بهره برداري تلفيقي از منابع آب پاياب سد شهرچاي (اروميه) به روش پويايي سيستم

System dynamics modeling for conjunctive operation of down- stream water resources of Shahrchay Dam (Urmia)

به منظور مديريت بهينه بهره برداري تلفيقي از منابع آب در پاياب سد شهر چاي اروميه، مدل پويايي سيستم توسط نرم افزار Vensim طراحي شده است. به اين ترتيب كه ابتدا پارامترهاي تاثير گذار بر نوسان آب سطحي و زيرزميني و هم چنين برهم كنش عرضه و تقاضاي آب شرب، صنعت و كشاورزي از هر دو منبع آب در محدوده مورد مطالعه شناسايي شده است. سپس اين پارامترها و ارتباط متقابل آنها در محيط سيستم پويا كدنويسي شد. پس از واسنجي مدل به منظور ايجاد تصميم گيري هاي صحيح براي مديريت يكپارچه منابع تلفيقي، سناريوهاي مختلفي مانند بهبود راندمان آبياري، اجراي طرح فاضلاب شهري و مديريت تقاضا با توجه به شرايطي كه ممكن است در آينده در محدوده به وجود آيد، اجرا گرديد. نتايج اجراي مدل براي چهار سال آينده نشان مي دهد كه تامين كل نياز آب شرب و صنعت از مخزن سد (در صورتي كه ديگر شرايط در محدوده به وضع كنوني باقي بمانند)، مديريت صحيحي نمي باشد، زيرا با كاهش برداشت آب از چاه هاي شرب، حجم ذخيره آب در آبخوان افزايش چشمگيري خواهد يافت. در اين حالت در مناطقي از محدوده كه ضخامت ناحيه غير اشباع كم است، نياز به اجراي طرح پايين انداختن سطح آب به وجود خواهد آمد. هم چنين با اجراي سيستم جمع آوري فاضلاب در شهر اروميه، بدون توجه به مقدار تخصيص صحيح آب شرب و صنعت از آب سطحي، حجم ذخيره آب در آبخوان كاسته خواهد شد. بنابراين براي متعادل نگه داشتن آبخوان، مي توان با جا به جايي تخصيص آب كشاورزي و فضاي سبز از آب تصفيه شده فاضلاب به جاي آب چاه ها، از كاهش سطح آب آبخوان و هجوم آب شور درياچه جلوگيري كرد.

In order to improved management of conjunctive operation from down- stream water resources of Shahrchay Dam, Urmia city, system dynamics model (Vensim software) is designed. So, the first effective parameters on the oscillation of surface and ground water as well as interaction between demand and supply of domestic, industrial and agricultural water from both surface and ground water resources have been identified in this area. Then, these parameters and their interactions were coded in dynamic system software. After calibration of model, in order to make correct decisions for integrated resources management, different scenarios such as improved irrigation efficiency, performance of urban waste water and demand management were carried out according to the circumstances that may arise in the future in the area. Consequences of model performance for the next four years shows that providing total needs of domestic and industrial water from reservoir dam (if other conditions within the status go to remain); is not correct management in the area, because the reduction of domestic water wells exploitation will increase, water storage volume in the aquifer dramatically. In this case, the range of areas that aeration zone thickness is less need to throw down water table project will be developed. Also, performing waste water collection system in Urmia city, regardless of the amount of correct allocation of surface water for domestic and industry; volume of water supplied in the aquifer will be reduced. Therefore, with allocation of agricultural water and green spaces from the treated waste water instead of well water will prevent from aquifer supply decrease and salt water influx.