ارزيابي تغييرات مكاني و زماني خشك سالي با استفاده از شاخص پالم(مطالعه موردي: حوزه هاي آبريز قره قوم و بخشي از حوزه اترك)

Spatial and Temporal Variations of Drought by Using Palmer Drought Severity Index (Case study: Ghareghom and part of Atrak Basins)

چكيده 1 در اين پژوهش خصوصيات زماني و مكاني خشك سالي در حوزه هاي آبريز شمال خراسان رضوي و شمالي در بازه زماني كاشت محصولات ديم (ماه هاي مارس تا ژوين) مورد بررسي قرار گرفت . شرايط 1968 در - تري و خشكي ماهانه با استفاده از شاخص شدت خشك سالي پالمر و براي دوره آماري 2001 5 ايستگاه مشهد، سرخس، گلمكان، قوچان و بجنورد تجزيه و تحليل گرديد. در كنار آماره هاي توصيفي (محاسبات آماري پايه ) شاخص پالمر، همبستگي مكاني شاخص و اثرات شرايط ماه هاي قبل بر ماه هاي براي داده هاي جفت انجام شد. t بعد تعيين ، و مقايسه همبستگي ها (مقايسه معني داري) با استفاده از آزمون نتايج، انطباق توزيع آماري نرمال بر شا خص پالمر با استفاده از آزمون هاي نيكويي برازش كلموگرف - اسميرنوف، رايان - جوينر و اندرسون - دارلينگ در سطح معني داري 5 درصد در كليه ايستگاه ها را مورد تاييد قرار داده و آزمون فيشر نيز نبود اختلاف معني دار بين مقادير حداكثر و حداقل انحراف از معيار شاخص در ماه هاي مختلف را نشان داد . هم چنين نتايج به دست آمده از چولگي، تكرار بيشتر ترسالي و شدت بيشتر خشك سالي در ايستگاه هاي سرخس، گلمكان و بجنورد و تكرار بيشتر خشك سالي و شدت بيشتر ترسالي را در ايستگاه هاي مشهد و قوچان نشان داد. نتايج همبستگي مكاني به نسبت بالايي در منطقه وجود داشته و تغييرات در سطح 5 درصد معني دار نبودند. همبستگي زماني بالا براي مقادير شاخص به دست آمد كه تاثيرات شرايط ماه هاي قبل بر خشك و تر بودن ماه هاي بعدي را به طور كامل نشان داد. واژه هاي كليدي : خشك سالي، شاخص شدت خشك سالي پالمر، همبستگي مكاني ، همبستگي زماني، حوزه آبريز قره قوم و اترك

Abstract1 Drought spatio-temporal variations, for the dry-land farming season (March to June), were studied in Razavi and North Khorasan basins. Data were collected from five weather stations; namely: Mashhad, Sarakhs, Golmakan, Ghochan, and Bojnord; for a length of 34 year (1968 to 2001), as the base historic period. Palmer Drought Severity Index (PDSI) was adopted to analyze monthly wet and dry spells. Descriptive statistics for PDSIs’ were measured. Correlations for spatial dependencies (among the stations) and temporal dependencies were calculated and checked via paired t-test. The results showed high correlation coefficients for both. Moreover, a good fit of the PDSIs to normal distribution were found; when checked via Kolmogorov-Smirnov, Ryan-Joiner, and Anderson-Darling tests at 5% significance level. F-test revealed no significant difference between minimum and maximum standard deviations of the monthly indices. Positive skews of PDSIs for Sarakhs, Golmakan, and Bojnord represent higher frequencies of wet spells as well as more sever droughts; while for Mashhad and Ghochan the case is reverse. Keywords: Drought, Palmer Drought Severity Index (PDSI), Temporal Correlations, Spatial Correlations, Ghareghom and Atrak Basins