پارامترهاي كميت به شدت و شكل هاي پتاسيم و ارتباط آن ها با كاني شناسي رس در برخي از خاك هاي آهكي تحت كشت انگور استان آذربايجان غربي

Quantity-intensity parameters and forms of potassium in relation to clay mineralogy in some vineyard growing calcareous soils in Western Azarbaijan Province

چكيده 1 و پارامترهاي مشتق از آن ها اطلاعات مفيدي را در خصوص (Q/I) منحني هاي كميت به شدت قابليت استفاده پتاسيم فراهم مي كنند. اين پژوهش براي تعيين پارامترهاي كميت به شدت پتاسيم شامل K ) پتاسيم آسان قابل تبادل ? o ARe ) )، نسبت فعاليت تعادلي پتاسيم k ،(Kx) )، پتاسيم سخت قابل تبادل PBCk) پتانسيل ظرفيت بافري پتاسيم و ر ابطه هاي موجود بين آ ن ها با (Ek) ) و انرژي تبادل پتاسيم شكل هاي پتاسيم، كاني هاي رس خاك و خصوصيات فيزيكوشيميايي 18 نمونه خاك آهكي متعلق به 4 زير گروه اصلي شامل تيپيك هاپلوزرپت، تي پيك كلسي زرپت، تيپيك اند آكيويپت و فلوينتيك هاپلوزرپت از تاكستان هاي استان آذر بايجان غربي اجرا شد. تجزيه پراش پرتو ايكس نشان داد كه ايلايت و كلرايت كاني هاي غالب خاك هاي مورد مطالعه تشكيل دادند. مقدار پتاسيم آسان قابل تبادل K ) ? o ARe ) 0 (كالري مول بر كيلوگرم )، نسبت فعاليت پتاسيم در حال تعادل / 0 و 85 / ) بين 020 k ( PBC ) 0 (مول بر ليتر )، مقدار پتانسيل ظرفيت بافري پتاسيم / 0 و 019 / بين 0014 K ) بين 18 و 103 0/5 - بين 2348 - و 3898 (EK) (مول بر ليتر ) / (كالري مول بر كيلوگرم ) و مقدار انرژي تبادل پتاسيم و غيرتبادلي پتاسيم (Ex-K) تبادلي ،(So-K) (كالري بر مول ) متغير بود. مقادير شكل هاي محلول 0/20-2/ 0 و 6 /42-1/ 0 (كالري مول بر كيلوگرم )، 4 /07-0/ به ترتيب در دامنه 56 (NEx-K) ،P?0/ و ايلايت ( 001 NEx-K (كالري مول بر كيلوگرم ) قرار داشتند . رابطه هاي مثبت و معني داري بين =0/82 مشاهده شد . خاك هاي تيپيك هاپلوزرپت با مقدار پتاسيم تبادلي و محلول بالا، دارايبيش ترين مقدار k بودند، در حالي كه در خاك هاي تيپيك اند آكويپت با بيش ترين كلرايت در PBC بخش رس خاك، مقدار اين پارامتر حداقل بود . همبستگي معني داري بين K و ميزان رس PBC مشاهده گرد يد. بيش ترين ميزان (R2=0/80 ،P?0/001) CEC و (R2=0/90 ،P?0/001) K در خاك هاي تيپيك كلسي زرپت مشاهده شد كه با بيش ترين مقدار رس و ظرفيت تبادل كاتيون همراه PBCk بود. مقدار بيش تر خاك هاي مورد مطالعه در سطح مطلوبي قرار داشت و بيانگر توانا يي بالاي خاك ها در حفظ و نگهداري شدت پتاسيم در فاز مايع خاك براي مدت طولاني مي باشد. واژ ههاي كليدي: پتاسيم، پارامترهاي كميت به شدت، شكل هاي پتاسيم، كاني شناسي

Abstract1 Quantity-intensity (Q/I) curves and their derived parameters provide general information about soil K availability. The present study was conducted to assess the potassium Q/I parameters including readily exchangeable K (?Ko), equilibrium activity ratio (ARe k), specific K sites (Kx), lineare potential buffering capacity (PBCk), energy of exchange of K (Ek) and their relationships with forms of potassium, clay mineralogy and the properties of 18 surface soils samples belonging to four main subgroups: Typic Endoaquepts, Fluventic Haploxerepts, Typic Calcixerepts and Typic Haploxerepts in the vineyard growing areas of Western Azarbaijan province. X-ray diffraction analysis showed that illite and chlorite were the dominate clay minerals. The ARe k values ranged from 0.0014 to 0.019 (moles/L)0.5. The readily exchangeable K (?Ko) varied from 0.020 to 0.85 (cmol/kg soil). The values of soil solution K (So-K), exchangeable K (Ex-K) and non exchangeable K (NEx-K) varied from 0.070 to 0.56, 0.42 to 1.4 and 0.2 to 2.6 (cmol/kg soil), respectively. There was highly significant positive relationship between NEx-K and illite contents (R2=0.82, P?0.001). Significant positive correlation observed between PBCK and clay content (r=0.90, P?0.001) and CEC (r=0.80, P?0.001). The highest PBCK values were associated with the Typic Calcixerepts soils which had the greatest clay contents and CEC. The highest ARe K value was observed in the Typic Calcixerepts soils with high values of exchange also solution potassium while the lowest values was observed in Typic Endoaquept soils with higher chlorite content in the clay fraction. The soils showed high capacities to maintain the potential of K against depletion, as they represented high potential buffering capacities (PBCk) [18-103 (cmolc/kg)/(mol/L)0.5]. Keywords: Potassium, Quantity-Intensity parameters, Forms of potassium, Clay mineralogy