نگاهي تحليلي به مباني فسخ ازدواج ناشي از بيماري‌ها

An Analytical Approach to the Bases for Termination of Marriage Resulting from Diseases

فسخ ازدواج عمل حقوقي يك‌جانبه‌اي است كه به موجب آن يكي از طرفين به صورت ارادي به هستي حقوقي عقد ازدواج پايان مي‌دهد. قانون مدني به تبعيت از نظر مشهور فقيهان در صورت وجود عيوب قرن، جذام، برص، افضا، زمين‌گيري و نابينايي از هر دو چشم در زن، به مرد و حقّ فسخ ازدواج و در صورت وجود عيوب جبّ، خِصا و عنن در مرد، به زن حق اين فسخ را داده است. امروزه برخي از اين بيماري‌ها قابليت درمان يافته‌اند و با توجه به فلسفه و مباني فسخ ازدواج، دليلي بر آن به سبب اين عيوب موجود نيست اما به رغم پيشرفت‌هايي كه در علم پزشكي حاصل شده است هر روز شاهد بيماري‌هاي مسري و خطرناك‌تر از عيوب مصّرح در قانون مانند ايدز، هپاتيت B و سيفليس هستيم كه بنابر نظر متخصّصان اين حرفه درمان قطعي براي اين بيماري‌ها يافت نشده است. به نظر مي‌رسد مهم‌ترين فلسفه‌ي فسخ ازدواج مشروع به سبب بيماري‌، جلوگيري از ضرر و حرج است كه مطابق قواعد فقهيِ «لاضرر» و «لاحرج»، نبايد هيچ‌گونه ضرر و حرجي به كسي وارد آيد. با استمداد از اين مباني مي‌توان گفت كه قانون‌گذار تنها از باب تمثيل به ذكر بيماري‌هاي موجب فسخ ازدواج پرداخته است و نيز قايل به توسعه‌ي عيوب مصّرح موجب فسخ ازدواج شد. با اتخاذ اين راهكار شايد بتوان گفت كه بر طبق قواعد فقهيِ «لاضرر» و «لاحرج» بين زن و مرد در استفاده از حق فسخ ازدواج تفاوت نيست و به هر دو طرف مي‌توان در صورت وجود عيوب و بيماري‌هاي مسري و خطرناك، حق فسخ ازدواج داد.

Termination of marriage is a unilateral legal act which according to it one of parties terminates voluntarily the marriage contract. The Iranian Civil Code in compliance with the famous opinion of Islamic jurists has granted the right to revoke marriage to man in case of diseases such as Qaran( protrusion of the womb), leprosy, vitiligo, Efza( connection of the vaginal and anal passages), disability and blindness in two eyes in woman and also the right to revoke marriage to woman in case of diseases such as Jabb( castration), Khesa (eunuchoidism ) and impotence in man. Today, some of these stipulated diseases are curable and therefore there is no reason for termination due to these diseases with regard to the bases and philosophy of marriage revocation. But despite all considerable advances in medical science, we every day see more dangerous and contagious diseases than the diseases stipulated in the Iranian Civil Law such as AIDS, HEPATITS B, SYPHILIS, etc. which according to medical specialists there is no certain cure for these diseases. It seems that, the most important philosophy of divine law concerning termination of marriage due to diseases is to prevent loss and hardship which according to Islamic jurisprudence rules of Lazarar and Laharaj nobody shall suffer any loss and hardship. Using these principles, it can be said that the legislator has only stated the diseases causing revocation of marriage by analogy and allows the extension of these diseases. By adopting this approach, perhaps it can be said that according to the mentioned above rules there is no difference in using the right of marriage termination between man and woman so that both of them can be given the right of marriage revocation in case of dangerous, contagious and incurable diseases.