اثر رژيم رطوبتي و كود فسفر بر فسفر قابل جذب و شكلهاي فسفر معدني در برخي خاكهاي شاليزاري شمال ايران

Effects of Soil Moisture Regimes and Phosphorus Fertilizer on Available and Inorganic P Fractions in Some Paddy Soils, North of Iran

تاثير رژيم رطوبتي خاك و كود فسفر بر فسفر قابل جذب و شكلهاي فسفر معدني در چهار خاك شاليزاري شمال ايران بررسي گرديد. آزمايش به صورت فاكتوريل و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي شامل نوع خاك در چهار سطح (دو خاك اسيدي و دو خاك آهكي)، شرايط رطوبتي خاك در سه سطح (هواخشك، 40% رطوبت اشباع و غرقاب) و كود فسفر در دو سطح (با و بدون كود فسفر) و با دو تكرار انجام شد. كود فسفر به صورت مونوكلسيم فسفات به ميزان 100 ميلي گرم فسفر بر كيلوگرم خاك افزوده شد. تيمارها به مدت يك ماه در دماي 25 درجه سانتي گراد در انكوباتور نگهداري شدند. سپس شكلهاي فسفر معدني در خاكهاي آهكي به روش Jiang and Gu (1989) و در خاك‌هاي اسيدي به روش Kuo (1996) تعيين گرديد. همچنين فسفر قابل جذب به روش اولسن اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه فسفر قابل جذب تمام خاكهاي مورد مطالعه پس از غرقاب افزايش يافت (به طور ميانگين بيش از دو برابر). فسفر قابل جذب در خاكهاي اسيدي پس از غرقاب بيشتر از خاكهاي آهكي افزايش يافت. پس از يك ماه نگهداري در 40% رطوبت اشباع و بدون كود فسفر، فسفر قابل جذب در سه خاك از چهار خاك مورد مطالعه به طور معني داري افزايش يافت و در يك خاك تغيير معني داري نكرد. ميانگين بازيابي فسفر افزوده شده به خاك در شرايط غرقاب از شرايط غيرغرقاب كمتر بود. ميانگين بازيابي كود فسفر در خاكهاي آهكي به طور معني داري از خاكهاي اسيدي بيشتر بود. تاثير رژيم رطوبتي خاك و كود فسفر بر مقدار تمامي شكلهاي فسفر معدني در تمام خاكهاي مورد مطالعه معني دار بود. در شرايط غيرغرقاب نسبت به شرايط غرقاب مقدار بيشتري از كود فسفر به شكل Fe-P تبديل گرديد. در هر دو شرايط غرقاب و غيرغرقاب، در خاكهاي قليايي آهكي نسبت به خاكهاي اسيدي مقدار بيشتري از كود فسفر به شكل Al-P تبديل گرديد. در هر دو شرايط غرقاب و غيرغرقاب، در خاكهاي اسيدي نسبت به خاكهاي قليايي آهكي مقدار بيشتري از كود فسفر به شكل Fe-P تبديل گرديد. در حالت هواخشك، مقدار شكلهاي فسفر معدني در خاكهاي قليايي آهكي به ترتيبFe-P < Ca2-P < Ca8-P < Al-P < Ca10-P و در خاكهاي اسيدي به ترتيب NH4Cl-P < Al-P < Fe-P < Ca10-P بود.

Effects of different soil moisture regimes and P application on available and inorganic P forms were studied in four paddy soils, north of Iran. A factorial experiment in a completely randomized design with two replications was performed in a laboratory study. Factors of soil at four levels (two acid and two alkaline-calcareous soils), soil moisture contents at three different levels (air-dry, 40% Saturation Percentage (SP), and submerged) as well as P fertilizer at two levels (with and without P fertilizer application). Phosphorus fertilizer was added at a rate of 40 mg P per kg of soil as monocalcium phosphate. The treatments were incubated for one month at 25?C and then analyzed for P fractions employing the method of Jiang and Gu (1989) for calcareous soils and of Kuo (1996) for non-calcareous soils. Available P, was determined through Olsen method. The results indicated that the level of available P, in all soils, increased on the average more than two times following submergence. In acidic soils, the level of available P increased more than that in alkaline-calcareous soils following submergence. After one month of incubation at 40% SP and with no P application, in three out of four soils, the available-P increased, while in one soil it did not change significantly. The average recovery of added P under submerged conditions was lower than that under unsubmerged conditions. The average recovery of added P in alkaline-calcareous soils was higher than that in acidic soils. Effects of soil moisture regimes and P fertilizer on all inorganic P fractions were significant in all soils studied. Higher levels of added P were converted to Fe-P under unsubmerged conditions. Higher amounts of added P were transformed to Al-P in alkaline-calcareous soils relative to acidic soils under both nonsubmerged and submerged conditions. Higher levels of added P were converted to Fe-P in acidic soils relative to alkaline-calcareous ones under at both nonsubmerged vs. submerged conditions. In air dried alkaline-calcareous soils, the following order was observed for inorganic phosphorus fractions: Fe-P < Ca2-P < Ca8-P < Al-P < Ca10-P; and in acidic soils, under the same conditions, the order observed was as follows: NH4Cl-P < Al-P < Fe-P < Ca10-P.