غلبه نگاه كاركردي به دين؛ عامل تقويت دين يا زمينه‌ساز عرفي شدن در جامعه ايران؟

The Dominance of ّFunctional View toward Religion Strengthening Religion or Causing Secularization in Iran?

محققان عوامل متعددي را در سطوح مختلف براي احتمال عرفي شدن جامعه ايران، مطرح كرده‌اند. يكي از عواملي كه در حوزه دين مي‌تواند احتمالِ روند عرفي شدن در جامعه ايران را تقويت كند، «غلبه نگاه كاركردي به دين» است. با تشكيل حكومت ديني و دخالت دين در عرصه‌هاي مختلف زندگي، برخي از دينداران براي نشان دادن مفيد بودن دين و نيز حفظ و جلب مخاطبان، در رقابت با ساير مسلك‌ها، به معرفي كاركردي دين، به‌ويژه كاركردهاي اين‌جهاني آن كه براي همگان محسوس و قابل درك است، رو مي‌آورند. غلبه اين نگاه، در تبيين و تحليل دين مي‌تواند درنهايت، اصالت ذاتي دين را با ترديد روبه‌رو سازد و زمينه را براي حضور رقيب‌هايي كه با تحميل هزينه كمتري، توان برآوردن اين كاركردها را دارند، فراهم سازد و درنهايت به تضعيف دين و زمينه‌سازي براي عرفي شدن جامعه بينجامد. بنابراين، دقت در نگاه كاركردي به دين، براي كاهش اين اثر منفي، ضروري به نظر مي‌رسد. حفظ هدف اصلي دين و تمركز بيشتر در معرفي دين، بر اهداف اخروي آن، با توجه به تعاليم ديني و تفكيك كاركردهاي اخروي و دنيوي هر يك از دستورهاي ديني، از اثرگذاري اين عامل بر روند عرفي شدن جلوگيري مي‌كند.

Researchers have proposed various micro and macro reasons of the possibility of secularization of Iranian society. One of the main micro reasons in the field of religion, can strengthen the possibility of secularization in Iran is the dominance of a functional view toward religion. After the formation of Islamic government, in order to prove the functionality and usability of religion in various aspects of life and to preach and save it against other religions, some introduced the functionality of religion. Specifically, materialistic functionality was introduced which was more feasible and understandable by all. The dominance of this view, in analysis and explanation of religion can seriously threat the nature of religion and set the ground for expansion of other religions. Therefore, special attention must be paid in functional view toward religion to minimize its negative impacts. Preserving the ultimate aim of religion and concentrating on introducing it with respect to religious teachings can prevent the aforementioned factor to cause secularization.