خويشكاري آتش در اساطير ايراني

The Function of ‘Fire’ in Persian Myths

ايرانيان از كهن‌ترين دوران براي آتش اهميت، قداست و خويشكاري‌هاي خاصي را قايل بوده‌اند. به‌طوري كه نه فقط امور زندگي دنيوي خويش، بلكه سرنوشت اخروي را نيز به نوعي تحت تاثير خويشكاري آتش مي‌دانسته‌اند. به اعتقاد ايشان آتش به دليل برخورداري از گونه‌هاي مختلف، در خويشكاري‌هاي خود با دو حالت متضاد مادي (مانند حضور در مراسم ديني) و مينوي (حضور در اجزاي جهان) تجلي كرده و موجب سامان‌دهي اوضاع جهان مي‌گردد. آنگونه كه از آموزه‌هاي گات‌ها برمي‌آيد، به نظر مي‌رسد كه خويشكاري‌هاي آتش حاصل عقيده ايرانيان باستان نسبت به ارتباط نزديك بين آتش و اشه باشد؛ چرا كه به اعتقاد ايشان از آنجا كه ارديبهشت موكل بر آتش‌ها است، پس مي‌توان آتش را نماد مادي و اين جهاني اشه دانست و از ديگر سوي نيز چون اشه داراي همه صفات نيك اهورايي است، پس مي‌توان آن را به‌عنوان نماد صفات دروني اهورمزدا و نيز نظام حاكم بر جهان هستي دانست. در اين مقاله سعي شده است به نقش خويشكاري آتش در اساطير ايراني پرداخته شود. اين مسيله در قالب اين فرضيه كه خويشكاري آتش بُن مايه اساطير ايراني را تشكيل مي‌دهد، به روش تحليلي ـ توصيفي در تاريخ اساطيري ايران و به‌ويژه براساس متون ديني ايران باستان مورد بررسي قرار گرفته است. از جمله مهمترين يافته‌هاي اين پژوهش مي‌توان به خويشكاري آتش با دو رويكرد مينوي و مادي اشاره كرد.

Since the ancient times, the Iranians have regarded ‘fire’ as significant, sacred, and as having special functions. They believed that both their worldly life and their other-worldly fate are somehow affected by the function of fire. For them, fire is manifested in two opposing forms of material (as in religious rituals) and spiritual (presence in the world), has therefore organized the world. According to the teachings of G?tha, the functions of fire seem to emerge out of this ancient belief that there exists a close affinity between fire and truth (Esheh); because, Ordibehesht relies upon fires. Hence, fire might be considered a material and worldly symbol of truth (Esheh). Moreover, because of all its good traits, fire can be regarded as the symbol of the essential traits of Ahura Mazda and also the order which rules over the world. This article is an attempt to go through the function of fire in Persian myths. Using a descriptive-analytical method and relying upon the religious texts of ancient Persia, this research propounds that the function of fire is the bedrock of Persian Myths. One of the most significant findings of this research is the idea that the function of fire has two (material and spiritual) approaches.