بررسي سميت تنفسي اسانس سه گياه دارويي روي حشرات كامل سوسك چهار نقطه اي حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae).

Fumigant Toxicity of Essential Oils Extracted from Three Medicinal Plants Against Callosobruchus maculatus Adults (Coleoptera: Bruchidae)

سميت تنفسي اسانس گياهان رازيانه Foeniculum vulgare Miller، كلپوره Teucrium polium Boiss. و مرزه Satureja hortensis L. روي سوسك چهار نقطه اي حبوبات Callosobruchus maculatus F.، در يك دوره زماني 24 ساعته مورد بررسي قرار گرفت. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه كلونجر به روش تقطير با آب تهيه شد. ?آزمايش ها در شرايط دماي °C 2±28 و رطوبت نسبي 5±60 درصد و در تاريكي انجام شد. ?از هر اسانس 6 غلظت در 6 تكرار مورد آزمايش قرار گرفت. شناسايي تركيبات اسانس‌ها با استفاده از روش GC-MS صورت گرفت. نتايج نشان داد كه اصلي ترين تركيبات در اسانس رازيانه، ترانس-انتول(61/60%) و فنچون (14/12%) و در اسانس كلپوره، پيپريتنون اكسايد (72/21%)، آلفا پينن (33/11%) و كارون (29/11%) بود. كارواكرول (13/50%) و تيمول (77/27%) عمده‌ترين تركيبات اسانس مرزه بودند. هر سه اسانس روي حشرات كامل سميت تنفسي بالايي داشتند. مرگ‌ومير حشرات كامل يك روزه در هر دو جنس نر و ماده با افزايش غلظت اسانس‌ها افزايش يافت. نسبت به كليه اسانس‌ها، حشرات نر در مقايسه با حشرات ماده حساسيت بيشتري نشان دادند. اسانس رازيانه با LC50 معادل 31/21 و 45/29 ميكروليتر بر ليتر هوا به ترتيب عليه افراد نر و ماده، موثرتر از ساير اسانس‌هاي مورد بررسي بود. مقادير LC50 براي اسانس كلپوره معادل 63/54 و 75/80 ميكروليتر بر ليتر هوا و براي اسانس مرزه معادل 36/74 و 66/156 ميكروليتر بر ليتر هوا به ترتيب عليه افراد نر و ماده بدست آمد. نتايج اين بررسي، نشان‌دهنده پتانسيل بالاي اين اسانس‌ها به ويژه اسانس رازيانه در كنترل سوسك چهار نقطه اي حبوبات مي‌باشد.

Fumigant toxicity of essential oils from Foeniculum vulgare (Apiaceae), Teucrium polium (Lamiaceae) and Satureja hortensis (Lamiaceae) were evaluated against the adults of cowpea seed beetle, Callosobruchus maculatus exposed for 24h. Essential oils were obtained through steam-distillation using a Clevenger-type apparatus. Bioassays were conducted at 28±2 °C and 60±5% R.H. in dark conditions. Six concentrations of each oil were utilized each in six replications. Gas chromatography coupled with mass spectrometry was applied to identify the main components of the essential oils. The principal constituents of F. vulgare oil consisted of E-anethole (60.61%) and Fenchone (12.14%) while those of T. polium oil were piperitenon oxide (21.72%), ?-pinene (11.33%) and carvon (11.29%). S. hortensis oil mainly consisted of carvacrol (50.13%) and thymol (27.77%). All the essential oils exhibited high fumigant activity against C. maculatus adults. The results indicated that mortality of 1-day-old adults increased with oil concentration. Males were more susceptible to the oils than females. The essential oil extracted from F. vulgare proved to be most toxicant with LC50 values of 21.31 and 29.45 µL L-1 of air against male and female pests, respectively. The LC50 values of T. polium oil were recorded as 54.63 and 80.75 µL L-1 of air, while the corresponding values of S. hortensis oil were 74.36 and 156.66 µL L-1 of air against male and female pests, respectively. The results demonstrated that the essential oils of these plants, especially those of F. vulgare can be considered as potentially effective control agents against cowpea seed beetle.