پديد آورندگان :
كاوياني پويا، حميد نويسنده عضو هيات علمي دانشگاه شهيد باهنر كرمان، گروه تاريخ kaviyani pouya, hamid , طيبي، سيد محمد نويسنده استاديار Tayyebi , Seyyed Mohammad
چكيده فارسي :
بيمارستان‌هاي ايراني در دوران باستان در امور داخلي و تشكيلات سازماني خود داراي سلسله مراتب و بخش‌هاي مختلفي بودند. اين امور و تاسيسات به مرور زمان و با بهره‌مندي پزشكان ايراني از دستاوردهاي نوين پزشكي حاصل شده بودند. پس از افول دنياي ايران باستان در حوزه‌ي خلافت اسلامي، بيمارستان‌هايي نيز در قرون نخستين اسلامي در ممالك مسلمين بنا گرديدند كه ساختار و تشكيلات آنها نيز برگرفته از تشكيلات داخلي بيمارستان‌هاي ايراني و الگوبرداري مستقيم از اين بيمارستان‌ها بود. از اين ميان بيمارستان‌هايي كه در دارالخلافه‌ي مسلمين بنا شدند با شركت و همكاري مستقيم ايرانيان و پزشكان مكاتب درمانگري ايراني بنيان گذارده شدند و در طراحي ساختار داخلي اين مراكز درماني و مديريت و طبابت بيماران نيز پزشكان خوزي و جندي شاپوري نقش اصلي و اساسي را ايفا مي‌نمودند.
در اين ميان از بيمارستان‌هايي كه در امور داخلي و سيستم تشكيلاتي به مرحله‌ي تحسين‌برانگيز و قابل قبولي از درمانگري نايل آمدند، بيمارستان‌هايي بودند كه در عهد آل بويه و و در مراكز مهمي همچون فارس و بغداد ايجاد گرديدند و با توجه به اينكه حكمرانان بويه‌اي رويكرد خاصي به ايران باستان و علوم و دانشمندان ايراني داشتند، در اين زمان الگوبرداري دقيق‌تري از دستاوردهاي پزشكان ايراني در امور بيمارستاني و مديريت و تشكيلات و تاسيسات درمانگري به عمل آمده و با توجه به فرآورده‌هايي كه پس از اسلام پزشكان ايراني و انيراني در حوزه ساختارهاي داخلي بيمارستان‌ها و ساماندهي امور داخلي بيمارستاني دست يافته بودند، بيمارستان‌هاي اين دوران در امور آموزشي، درمانگري و تخصص‌هاي گوناگون طبي نه تنها از مسببين ظهور عصر طلايي طب و طبابت در اين دوران، بلكه زمينه‌ساز پيشرفت‌هاي مهم در امور بيمارستاني در عصر اسلامي گرديدند. در اين ميان گشايش بخش‌هاي تخصصي و استخدام متخصصان در رشته‌هاي مختلف پزشكي، ابداع شيوه‌هاي درماني، تاليف و ترجمه و شرح آثار بزرگ طبي و داروسازي، تاسيس داروخانه مجهز به انواع داروها و مهيا ساختن ابزار و آلات جراحي و ايجاد كتابخانه ارزنده، رسيدگي به امر بهداشت و درمان، آزمون پزشكان و داروسازان شاغل در بلاد و... از جمله مزايا و ويژگي‌هاي بيمارستان‌هاي اين دوره (شيراز و بغداد) بوده است.
چكيده لاتين :
In ancient times, internal affairs and organizational structure of Iran’s
hospitals were known to benefit from hierarchy and different sectors
which were obtained over the time through efforts of Iranian
physicians and their medical advances. Following to decline of the
ancient Iran in Islamic caliphate era, some hospitals were built during
the first centuries of Islam in Muslim countries that construction and
organization of them were directly modeled from internal
organizations of Iranian hospitals. Some hospitals were established in
Islamic territory with direct involvement and cooperation of Iranian
people and physicians and it is noteworthy to mention that in
designing the internal structure of these medical centers, their
management and medical practices, Jundishapur and Khuzy
physicians had played the major role. From among the hospitals that
could reach to impressive and credible levels from internal affairs and
organizational hierarchy in treating patients, we can name the
hospitals which were built in Al-Boyeh era in Fars and Bagdad .
Considering that Al-Boyeh rulers had special vision toward Iranian
ancient science and scientists, in that time the accomplishments of
Iranian physicians, hospital management and their therapy method
were modeled more accurately and with regard to advancements that
Iranian and non-Iranian physicians had archived in post-Islam era,
hospitals of this period had became a momentum in the fields of
education, treatment and owning various proficiencies and they played
a very important role in advancing medical and hospital affairs in
Islamic era. However, establishment of specialized hospital
departments and recruiting specialists of different fields of medicine,
innovations of new treatment methods, compiling and translation of
great medical and pharmaceutical works, establishing equipped
pharmacies, preparation of surgical equipments and also constructing
worthwhile library, taking health affairs into consideration, educating
physicians and pharmacists were among the advantages and
characteristics of hospitals in that era
