بررسي الگوي پراكنش پايه‌هاي گياهي با استفاده از روش‌هاي آناليز نقطه‌اي، شاخص‌هاي كوادراتي و فاصله‌اي (مطالعه موردي: منطقه فريدن اصفهان)

Study of spatial pattern of Plants using point pattern analysis, spatial and quadrate indices (Rangeland of Fereidan in Isfahan province)

الگوي پراكنش گياهان در چگونگي اندازه‌گيري صفات پوشش گياهي نظير تراكم، فركانس و... موثر مي‌باشد. اين تحقيق با هدف يافتن دقيق‌ترين و ساده‌ترين روش براي تعيين الگوي پراكنش گونه‌هاي گياهي در تيپ گياهيBromus tomentellus Astragalus verus در مراتع فريدن اصفهان انجام شد. ابتدا چهار مكان مرتعي تعيين و در هر كدام منطقه معرف به وسعت 50 مترمربع (10×5 متر) نام به‌صورت تصادفي انتخاب شد. سپس تعداد پايه‌هاي گياهي چندساله و مختصات مكاني آن‌ها براي هر منطقه معرف مشخص گرديد. با استفاده از روش نزديكترين گياه و نزديكترين همسايه، فواصل گياهان اندازه‌گيري شد. با استقرار كوادرات‌هاي يك متر مربعي در هر نقطه تصادفي، تعداد پايه‌هاي گياهان داخل كوادرات‌ها نيز شمارش شد. الگوي پراكنش بر اساس سه روش آناليز پراكنش نقطه‌اي، شاخص‌هاي فاصله‌اي الگوي پراكنش (هاپكينز، پيلو و جانسون و زيمر) و شاخص‌هاي كوادراتي پراكنش (گرين و موريستا) محاسبه شد. نتايج نشان داد كه پراكنش گونه‌هاي گياهي چندساله موجود در منطقه از نوع الگوي تصادفي بود كه ناشي از همگني محيط و الگوي رفتار انتخابي گياهان است. به‌دليل در نظر گرفتن مختصات كليه پايه‌هاي گياهي، روش آناليز پراكنش نقطه‌اي، نتايج همگن و دقيق‌تري را ارايه ‌داد. با انتخاب اندازه نمونه مناسب و شكل و اندازه كوادرات صحيح، شاخص‌هاي كوادراتي پراكنش نتايج نزديك به واقعيتي را ارايه دادند. شاخص هاپكينز نسبت به شاخص‌هاي پيلو، جانسون و زيمر از دقت بيشتري برخوردارند. بدين معني كه در اين تحقيق شاخص‌هاي فاصله‌اي بر مبناي نزديكترين همسايه نسبت به شاخص‌هاي فاصله‌اي بر مبناي نزديكترين گياه دقت بيشتري نشان دادند.

Spatial patterns of vegetation in a range type dominated by Bromus tomentellus and Astragalus verus in Feridan- Isfahan were studied. Four 50 m2 reference sites were randomly selected (5 by 10 m). All perennial species were counted and their coordination were recorded accordingly. Two approaches were used to measure average distance between plants including “Closest individual” and “Nearest-neighbor method”. Individual plants were counted in quadrates. Spatial patterns of vegetations were determined using three methods including, Point Pattern Analysis, Spatial Indices (Hopkines, Pielou, Johnson and Zimer Index) and Quadrate Indices (Green and Morisita Index). Results indicated that perennial species had randomized spatial patterns due to the relatively homogeneous environmental characteristics of studied area and also selective pattern of vegetation. Point pattern analysis had more accuracy because it considered all perennial species coordination. With sufficient sample size and appropriate quadrate size and shape, quadrate indices had acceptable accuracy. Hopkines index had more precision to determine spatial pattern of vegetation than Johnson, Zimer and Pielou indices. It indicated that spatial indices based on the plant to plant distance (Nearest-neighbor method) had more precision than indices that derived from point to plant distance (Closest individual).