تاثير نوسان بارش بر توليد چند گونه گياهي (مطالعه موردي: مراتع علي‌آباد مهريز يزد)

Impact of rainfall variability on yields of some plant species (Case Study: Mehriz rangeland of Yazad province)

تداوم بهره برداري از مراتع مناطق خشك مستلزم شناخت روند تغييرات پوشش گياهي و عوامل موثر بر آن مي باشد. از اين‌رو طراحي يك سيستم پايش بلندمدت براي بررسي اثر نوسان بارش از اهميت ويژه اي برخوردار است. اين مطالعه طي 9 سال (1386- 1378) و با هدف بررسي تاثير نوسان دوره هاي مختلف بارش بر توليد گونه هاي مهم گياهي در مراتع استپي يزد واقع در منطقه علي آباد مهريز انجام شد. براي اين منظور هر ساله درصد پوشش تاجي و توليد گياهان داخل پلات هاي تصادفي مستقر در طول ترانسكت هاي دايمي خطي اندازه گيري شد. آمار بارندگي نيز از ايستگاه باران سنجي علي آباد، به‌عنوان نزديكترين ايستگاه باران سنجي موجود در منطقه تهيه شد. رابطه بين مقادير توليد و بارش به‌وسيله تجزيه رگرسيون خطي ساده و چندمتغيره (گام به گام) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه گونه هاي گياهي اغلب به نوسان بارندگي واكنش نشان مي دهند. با اين حال واكنش توليد به نوسان بارندگي در گونه هاي مختلف متفاوت بود. توليد كل به همراه توليد گونه Artemisia sieberi بر اساس داده هاي بارش آذر تا اسفند و توليد گونه هاي Ephedra strobilaceae و Zygophyllum eurypterum به‌ترتيب به‌وسيله بارش آذر تا فروردين و آذر تا دي قابل برآورد است. ولي دستيابي به مقادير توليد علوفه سالانه گونه Salsola tomentosa در جمع گياهان عرصه تحت بررسي، با روابط حاصل از بارندگي كافي به نظر نمي رسد. در ادامه برازش مدل هاي مختلف رگرسيوني نشان داد نوع پاسخ توليد به نوسان بارش موثر در دو گونه E. strobilaceae و A. sieberi به‌ترتيب از نوع غيرخطي تواني و كوادراتيك است.

Understanding the vegetation dynamics of arid rangelands is a prerequisite for their proper management. Water stress is the most crucial environmental stress for vegetation in this region and long-term monitoring experiments are an important tool to investigate rainfall variability impact. This study was conducted on Aliabad rangelands for nine years (1378- 1386). The aim was examining the effect of rainfall variability (year, season and period) on production of plant species. For this purpose four dominant species were selected and their canopy cover and production were monitored every year along permanent line transect in random plots. Precipitation data were collected from nearby stations. According to data of rainfall, amount of cumulative rain was determined at various periods. Relationships between variables of annual yield and amount of cumulative rain were analyzed by simple and multivariate (stepwise) regression methods. The Results indicated that many of plant species are affected by rainfall variability. However, various species reacted differently to the rainfall variability in terms of production. According to this result, annual yield of, Artemisia sieberi, Ephedra strobilaceae, Zygophyllum eurypterum can be estimated by rainfall data, but Salsola tomentosa production did not have significant relationship with rainfall variability. Result of curve fitting showed that yield response in Ephedra strobilaceae and Artemisia sieberi are in two forms of power and quadratic, respectively.