بررسي انگيختگي واژگاني در واژه هاي مركب زبان فارسي در دو مقطع زماني با فاصله دويست سال (دويست سال پيش و مقطع كنوني)

A Study of Lexical Motivation in Compound Words of The Persian Language at Two Milestones with a Two Hundred Year Interval Period

انگيختگي به‏معني وجود سر‏نخي در صورت، براي رسيدن به معناست و به‏طور مستقيم، ما را از صورت به معنا رهنمون مي‏شود؛ بدان معنا كه رابطه صورت و معنا همواره يا تنها قرار‏دادي نيست و يا اينكه گاه رابطه قرار‏دادي به رابطه تصوير‏گونه مبدل مي شود. يكي از انواع انگيختگي ، انگيختگي در‏سطح واژه هاي مركب است . واژه مركب شفاف، واژه اي است كه از مجموع معناي اجزاي آن بتوان به معناي كلي دست يافت. درباره انگيختگي، گروهي بر اين باورند كه واژگان ابتدايي بشر انگيخته بوده اند و با گذشت زمان، به‏دليل روي‏دادن تغيير‏هاي آوايي و‏يا دگرگوني‏هاي ديگر، درجه انگيختگي واژگان كاهش يافته است. در اين پژوهش، به‏صورتي عميق تر و دقيق تر به اين پديده نگريسته ايم و براي بررسي اين فرضيه، با انتخاب چهار متن سفر‏نامه از زمان حال و استخراج 2800 واژه محتوايي از آنها، انگيختگي واژگان مركب را در اين متن‏ها بررسي كرده‏ايم؛ سپس اين واژه‏ها را با 2800 واژه استخراج‏شده از چهار متن در دويست سال پيش مقايسه كرديم تا با بررسي ها و مقايسه هاي آماري دريابيم كه از دويست سال گذشته تا‏كنون ، واژگان مركب زبان فارسي به‏سمت انگيختگي رفته اند يا نا‏انگيختگي. مقايسه نتايج حاصل از بررسي اين دو دوره نشان مي-دهد كه در شمار واژگان مركب نيمه‏انگيخته در زبان فارسي ، در زمان حال، افزايشي معنا‏دار نسبت به دويست سال پيش صورت گرفته است؛ اما در شمار واژگان مركب انگيخته ، نا‏انگيخته و در مجموع واژگان مركب ، تغييري معنا‏دار روي نداده است؛ بنابر‏اين شايد بتوان گفت از دويست سال گذشته تا‏كنون، واژگان مركب نيمه انگيخته در زبان فارسي، بيشتر به‏سمت شفافيت پيش رفته اند تا تيرگي.

Motivation means the existence of a code in form to get meaning. It directly leads us from the form to the meaning. It means that the relation of form and meaning is not always conventional and sometimes, this relation may be an iconic one. One type of motivation is motivation in compound words. A clear motivated compound word is a word that is possible to get the meaning of the whole word through meaning of its components. Some scholars believe that primary words of the human being were motivated, and over the period of time, the lexical motivation has been reduced due to phonetic changes and other variations. This study has a deeper and more detailed look at the phenomena. In order to investigate this hypothesis, 2800 content words from four texts with an outline of a journey from the present time have been extracted and motivation in compound words has been considered. Next, the results of these texts have been compared with the results of 2800 words of texts from 200 years ago in order to answer this question that since 200 years ago, Persian language words have been more transparent or vice versa. Comparison of the results of two time courses showed a meaningful increase in the number of semi motivated compound words in the present time in comparison with 200 years ago. But there is no significant increase in the number of motivated, non-motivated compound words and totally compound words. Therefore, it may be claimed that in the last 200 years, semi motivated compound words have become more motivated and more transparent.