تكامل ترصيع و موازنه،عنصري مهم در سبك شعري سده هاي سوم تا پنجم هجري

“Development of Parallel Rhythms (Tarsi) and Balanced Rhythms (Movazeneh) as important elements in poetic style from 3rd through 5th h. centuries (911th AD centuries)”

سبك شعري سده هاي سوم تا پنجم هجري به سبب انتساب به دربارهاي پادشاهي و استفاده شاعران از سازهاي گوناگون هنگام قرايت شعر، از موسيقي و تناسبات لفظي سرشار است. در اين ميان وجود موازنه به عنوان يكي از مهمترين عناصر ايقاعي در شعر بسيار بديهي است. در دو قرن سوم و چهارم موازنه در شعر شاعران رواج تام دارد، اما هنوز از ترصيع خبري نيست. در قرن پنجم ترصيع به شكل آميخته با موازنه سبب افزايش موسيقي كلام ميگردد و از قرن ششم به بعد كم كم ترصيع كامل شكل ميگيرد. نزد بديع نگاراني همچون عمر رادوياني موازنه، صنعتي است ناآشنا، بگونه اي كه وي با عنوان ترصيع و تعريف موازنه، شواهد موازنه و ترصيع را آميخته ذكر ميكند؛ اما در قرنهاي ششم و هفتم نزد رشيدالدين وطواط و شمس قيس رازي، اين دو صنعت كاملاً بصورت تفكيك شده معرفي ميشوند. با توجه به اينكه تكامل ترصيع و موازنه در شعر سده هاي سوم تا پنجم هجري از ويژگيهاي سبكي آن دوران بشمارست، در اين مقاله با بررسي شعر مهمترين و سبكسازترين شاعران آن عصر، اين روند تكامل را بررسي و تحليل كرده ايم.

Due to ascription to monarchical courts in poetic styles, using poets from different instruments while reciting of verse, these poems are full of lexical music and proportions during third to fifth hegira centuries (9-11th AD centuries). Meanwhile, the existence of Movazeneh (balanced rhythms) as one of the foremost musical elements (rhythms) is extremely obvious in this verse at this period. At both third and forth (h. centuries), Movazeneh style has been totally prevalent among poets but Tarsi (parallel rhythms) might not be observed at this period. At fifth (h. century), Tarsi style in combination with Movazeneh might increase musical nature of speech and since 6th (h. century), Tarsi style has been gradually formed as perfect. For rhetorical writers like Omar Radaviani, Movazeneh was an unfamiliar literary style, so that he implied some mixed evidences from Movazeneh and Tarsi styles by introducing Tarsi and definition of Movazeneh; however, at 6th and 7th (h. centuries), before Rashideddin Vatvat and Shams Gheys Razi, these two literary styles have been introduced as completely separated techniques. Given that development of Tarsi and Movazeneh styles in verse from 3rd through 5th (h. centuries) were deemed as stylistic characteristics at that period so at the present essay, we have examined and analyzed verses written by the foremost and style- maker poets at the given age through this development trend.