تابعه‌ي شعر فارسي با نگاهي به شعر عمعق

Tabe’e in ‘Am’aq’s poem

بي گمان سرودن كار آساني نيست و شاعر بدون داشتن انگيزه اي دروني و شور و الهامي كه وي را به سرودن بر انگيزد نمي تواند شعر بسرايد. در روانشناسي و نقد ادبي معاصر، سرچشمه اين شور و انگيزه را در ناخود آگاه شاعر مي دانند در حاليكه گذشتگان باور داشتند كه شعر را موجوداتي ديگر از عالمي ديگر به شاعر الهام مي كنند. يونانيان به خدايان هنر و شعر و موسيقي موزه مي گفتند و تازيان نام اين الهام گر را تابعه نهاده بودند و ايرانيان باستان با عناويني چون سروش، دينا و فروهر از آن نام مي بردند. به دليل آن كه نخستين شاعران فارسي سرا خود به شعر و ادب تازي آشنا بودند و در آن دست داشتند، از آغازين روزهاي پيدايش شعر فارسي دري، اعتقاد به تابعه نيز به شعر فارسي راه يافت. با وجود آن كه عمعق بخارايي در اشعار باز مانده از خود صراحتاً از تابعه نامي به ميان نياورده است امّا حضور تابعه در جريان سرايش اشعار وي كاملاً محسوس است و هر لحظه به شكلي ظاهر مي شود؛ گاهي نسيم زلف يار است و گاهي خيال وي و زماني نيز رسول بخت است. اين تابعه، شباهنگام به سراغ شاعر مي‌رود و او را از خواب بر مي انگيزد و شاعر از زبان اين تابعه شعر را شروع مي كند و به پايان مي‌برد. اين شيوه را بعدها انوري در اشعار خود با اندكي تغيير به كار گرفت.

For sure it is not easy to compose a poem and a poet without having internal motivation, enthusiasm and inspiration would not be able to versify poems. According to modern psychology and literary criticism, the source of this inspiration and sensation is the poet`s unconscious memory; nevertheless the ancients believed that other creatures from another world inspire the poems to the poets. The Greek called the goddesses of art, poem and music,musae.and Arabs called these goddesses Tabe’e and old Iranian addressed them with the following names:Sorush ,daena and fravhar. Since the first Persian poets who versified in Farsi language were acquainted with Arab literature and poetry and also composed in that language too, from very beginning days of ancient Persian dialect - farsi dari- a kind of belief to Tabe’e was founded in Persian poetry. ‘Am’aq Bukharayi had never explicitly mentioned anything about Tabe’e,but the trace of Tabe’e is completely perceptible in his verses and each moment is appeared in a way; sometimes it is the zephyr of the lover`s hair sometimes it is the dream of the lover and other time it is the messenger of the luck. this Tabe’e goes to the poet at night and wakes him up and the poet from the tongue of this Tabe’e starts versifying a poem until the end. Later on this style is used by Anvari considering little changes.