بررسي افت سطح آب هاي زيرزميني با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافياييGIS)(مطالعه موردي: آبخوان دشت مشهد)

Assessment of decreasing of groundwater-table using Geographic Information System (GIS) (Case study: Mashhad Plain Aquifer)

چكيده 1 مديريت منابع آب به ويژه آب هاي زير زميني، در مناطق خشك و نيمه خشك از اهميت خاصي برخوردار است . عوامل مختلف طبيعي و انساني در چند دهه اخير باعث ايجاد شرايط بحراني و افت سطح آب هاي زيرزميني در بيشتر منطق ه هاي كشور از جمله استان خراسان رضوي شده است . بنابراين جهت بررسي افت سطح آب هاي زيرزميني، د شت مشهد كه يكي از مهم ترين و بزرگ ترين دشت هاي استان مي باشد، انتخاب گرديد . به منظور انجام اين پژوهش، آمار 70 چاه مشاهده اي در طي 2 دوره 10 1377 ) مورد بررسي قرار گرفت . در ابتدا داده هاي آماري جمع آوري و - 1366 و 87 - ساله ( 76 با استفاده از نقشه هاي ،(GIS) مرتب سازي شدند . پس از ورود داده ها به سيستم اطلاعات جغرافيايي زمين شناسي، توپوگرافي وحدكوه - دشت، با روش درو ن يابي، نقشه هاي خطوط هم پتانسيل و پهنه بندي افت سطح آب زيرزميني تهيه گرديد . هيدروگراف هاي تراز آب نيز در محيط نرم افزاري ترسيم شدند . نتايج به دست آمده از نقشه هاي هم پهنه افت، نشان داد كه سطح آب زيرزميني Excel در بخش هاي مركزي و غربي آبخوان تا 30 متر كاهش داشته است . تمركز چاه هاي برداشت با دب ي هاي بالا در اين منطقه، براساس نقشه هم پهنه بهره برداري، بيانگر مطلب بالا مي باشد . هيدروگراف هاي 12 متر، يعني به طور متوسط هر ساله 60 / تراز آب زيرزم يني نشان مي دهند كه در طي 20 سال به ميزان سانتي متر سطح آب كاهش يافته است . از مهم ترين عوامل افت آب زيرزميني در دشت مشهد مي توان به پديده خشك سالي، برداشت بي رويه، ازدياد جمعيت، افزايش سطح زير كشت و تعداد زياد چاه هاي برداشت اشاره نمود. هيدروگراف تراز آب زيرزميني ،GIS ، واژه هاي كليدي: افت آب زيرزميني، آبخوان دشت مشهد

Abstract1 Water resource management, especially in groundwater, is very important in arid and semiarid regions. Natural and anthropogenic phenomena have caused critical conditions and fall in groundwater table within last decades in many places of country such as Khorasan Razavi Province. Therefore for assessment of falling of groundwater table, Mashhad Plain, which is one of the important and largest plain in province, was chosen. To do this research, 70 piezometers well were studied during 2 ten-years periods (1987-97 and 1997-2007). Statistical data were first collected and arranged. Afterwards, isopieses and classification of groundwater level were performed by interpolation method in GIS environment using geology, topography and mountain-plain limit maps. Also water level hydrograph were drawn in Excel software. The result of classification of groundwater level maps indicated that groundwater table decreased about 30 meters in central and western regions of aquifer. The concentration of exploitation wells with high debits in this region, has confirmed former findings according to the classification of exploitation map. According to hydrographs, groundwater table has decreased to 12.1 meters during 20 years, 60 cm water level fall annually. Drought, overexploitation, growth of population, increase in agricultural lands and increasing number of wells are the most important factors in decreasing of groundwater table. Keywords: Fall of Groundwater table, Mashhad Plain Aquifer, GIS, Groundwater Hydrograph