ارزيابي بلوغ و محيط رسوب گذاري بيتومين شيل پوش سنگ مخزن آسماري در ميدان نفتي پازنان با استفاده از آناليزهاي GC-MS و ايزوتوپي

Evaluation of maturity and depositional environment of bitumen shale of Asmari reservoir`s caprock in Pazanan oil field with use of GC-MS and Isotopic methods

هدف از انجام اين مطالعه برّرسي محيط رسوبي و ارزيابي بلوغ سنگ منشا احتمالي شيل هاي بيتومينه ي بخش يك سازند گچساران در ميدان نفتي پازنان با استفاده از پارامترهاي ژيوشيميايي مي باشد. بخش يك سازند گچساران به شش لايه ي كليدي تقسيم مي شود كه مهم ترين آن ها لايه ي كليدي B مي باشد. اين بخش، به عنوان يك لايه ي كم ضخامت شيل بيتومينه، در حفاري چاه هاي ميدان نفتي پازنان اهميّت بسيار دارد. از مطالعه ي بيوماركرهاي موجود در بخش مذكور براي تعيين محيط رسوب-گذاري استفاده گرديد. حضور اوليينان نورهوپان‌ها، وجود مقادير كم شاخص گاماسران، پايين بودن نسبت استران C29 نسبت به استران هاي C28 و C27 همگي نشان مي-دهند كه محيط رسوب گذاري لايه ي كليدي B در سازند گچساران، محيطي لاگوني با شوري كم مي‌باشد. به منظور تعيين بلوغ شيل‌هاي بيتومينه، از نمودار استاندارد تغييرات نسبت C32-hopane 22S/(22S+22R) در برابر C29-Sterane 20S/(20S+20R) استفاده شد. نتايج حاصل از اين نمودار مبين آن است كه نمونه ي مورد مطالعه در محدوده ي نابالغ قرار گرفته و بلوغ خيلي پاييني را نشان مي‌دهد. استفاده از نمودار سافر با مقادير ايزوتوپي كربن به دست آمده از جز اشباع (‰ 25-) و جز آروماتيك (‰ 6/22-)، محيط رسوبي قارّه اي نزديك دريا را براي شيل بيتومينه افق كليدي B نشان مي‌دهد. مطالعات ايزوتوپي كربن نيز دلالت بر محيط رسوب گذاري حدّ واسّط مردابي يا سبخايي دارد. مقدار ايزوتوپ گوگرد (?34S) انيدريت در زمينه‌اي از مادستون 8/16 – 6/16‰ مي باشد، اما اين مقدار در نمونه-هاي كاملاً انيدريتي با افزايش 1/21 – 8/20‰ روبرو و نشانگر حضور دو محلول ديا‍ژنتيكي و اوّليّه ي آب دريا است. در نهايت، منشا محيط حدّ واسّط را نشان مي-دهد.

The study of each part of petroleum system is necessary. However, recently, petroleum geologists focused their attention on the study of source rock, migration and accumulation with use of different geochemical methods. Of these, carbon isotope and biomarkers or chemical fossils are new scopes in petroleum geology especially in correlation. The member 1 of Gachsaran formation divided can be into 6 keybeds that B keybed is very important specially in drilling of Pazanan oil wells. The aim of this study is the evaluation of the cap rock in the Pazanan oil field in view of lithology, isotope and chemical variations. Bituminous shale sample was analysed geochemically. The analytical data of Bitumen`s biomarkers belong to member 1 of Gachsaran Formation applied to evaluate sedimentary basin and maturity evaluation of probable source rocks in the caprock. The presence of tricyclic terpanes, bisnorhopane and low quantity of Gammacrane index is subsidiary of low salinity. Some organic geochemical indicators of caprock are also indicating lagoonal environment. Maturity analyses showed that bituminous shale of keybed B is immature. ?13C in extracted saturate and aromatic parts of bitumen is measured -25.1 and -22.8‰ respectively. Carbon isotope value (?13C) of carbonate samples is -20.7. The value ?34S of anhydrite in mudstone is 16.6-16.8‰, but it increased in anhydrite samples (20.8-21.1‰). These values reflects the presence of two fluids, diagenetic (brackish) and primary sea water. This measurements indicating non-marine source. These data and lithological variations verify a Sabkha-lagoonal environment. The hot-wet and hot-dry climate can be concluded. Key Words: Biomarker, Bitumen Shale, Caprock, Key-bed.