مدل هاي آلومتري آبكندها در منطقه دره شهر استان ايلام

Gullies’ allometric models in Dareshahr region, Ilam province, Iran

فرسايش آبكندي يكي از مهم ترين انواع فرسايش به خصوص در قسمت هاي جنوبي كشور بوده و باعث تخريب بسياري از اراضي و تهديد زندگي ساكنان شده است. با توجه به اهميت فرسايش آبكندي در شهرستان دره‌شهر واقع در استان ايلام و نياز به تعيين ارتباط متغيرهاي هندسي آبكندها با يك ديگر، تحقيق حاضر با هدف بررسي آلومتريك متغيرهاي مختلف آبكندها و تعيين مهم ترين متغيرهاي زوديافت موثر در تعيين ساير خصوصيات آبكند انجام گرديد. در اين تحقيق ابتدا مناطق آبكندي تعيين و مجموعاً 18 آبكند خطي، پنجه‌اي و جبهه‌‌اي شناسايي و بر اساس تحليل خوشه بندي به پنج گروه طبقه بندي شدند. سپس رابطه بين خصوصيات مرفومتري مختلف شامل طول، فاصله از راس، عمق، ارتفاع راس، عرض بالا و پايين مقاطع، سطح مقطع، محيط مقطع، شعاع هيدروليكي، عمق ميانگين، عمق حداكثر، شيب طولي، شيب كناره و متغير شكل مورد بررسي قرار گرفت. سپس با استفاده از آناليز رگرسيون اقدام به تعيين مهم ترين عوامل مورفومتري موثر در تعيين ساير متغيرهاي آبكند گرديد. نتايج مدل سازي آلومتري آبكندها و نيز كاربرد تجزيه و تحليل عاملي مويد ارتباط غالباً خطي و معني‌دار بين خصوصيّات آبكند با يك ديگر و هم چنين امكان استفاده از خصوصيات مرفومتري زوديافت طول آبكند، فاصله از راس، اختلاف ارتفاع، ارتفاع راس و شيب كناره‌ها در تخمين ساير خصوصيات مورفومتري آبكند با ضريب تعيين معني دار بين 6/0 تا 97/0 و مقادير مختلف و غالباً قابل قبول خطاي تخمين و تاييد بوده است.

Gully erosion is one of the most important erosion types in southern Iran that destroys lands and threats the life of the residents. This study was conducted in Darehshahr city located in Ilam province, Iran, owing to the importance of gully erosion in the study area to assess allometric relationships and to find out affective accessible variables for designation of other gully morphometric characteristics as well. To achieve the study purposes, the area induced by gully erosion was designated and 18 axial, digitated and frontal gullies were recognized and then categorized into five classes through applying cluster analysis. The different gully morphometric characteristics viz. length, head distance, depth, head height, top and bottom width, cross section area and perimeter, length, hydraulic radius, mean depth, maximum depth, longitudal slope, side slope and form factor were surveyed. The relationship between morphometric factors were then assessed with the help of regression analysis. The results of the allometric studies oft-approved linear and significant relationship among different gully morphometric characteristic. It was also verified that the easily accessible variables of gully length, head distance, height difference, head height and bank slope with the significant determination coefficient of 0.6 to 0.97 and different and mainly acceptable estimation and validation errors.