اثر تاريخ كاشت تاخيري و تراكم بذر بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه در دو ژنوتيپ گندم نان زمستانه

Effect of delayed planting date and seeding rate on yield and its components in two winter bread wheat genotypes

به منظور مطالعه اثر تاريخ كاشت تاخيري بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام گندم زمستانه و اثر افزايش ميزان بذر مصرفي در جبران كاهش عملكرد ناشي از تاخير در كاشت آزمايشي با دو ژنوتيپ گندم نان شامل زرين و C-79-16 در 8 تاريخ كاشت (15 مهرماه، 25مهرماه، 5 آبان ماه، 15 آبان ماه، 25 آبان ماه، 5آذرماه، 15 آذرماه و 25 آذرماه) و سه تراكم مختلف بذر (450، 550 و650 بذر در مترمربع) به اجرا گذاشته شد. آزمايش به صورت طرح كرت هاي نواري خرد شده در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار و به مدت دو سال زراعي (84 - 1382) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مياندوآب اجرا گرديد. اثرات متقابل تاريخ‌كاشت * تراكم بذر و تاريخ ‌كاشت * ژنوتيپ * سال بر عملكرد دانه معني‌دار بود. با تاخير در تاريخ كاشت از 15 مهرماه به 25 آذرماه عملكرد دانه از 6071 به 3752 كيلوگرم در هكتار در تراكم 450 بذر در مترمربع ( تراكم نرمال كاشت منطقه) كاهش يافت. افزايش تراكم بذر از 450 بذر در مترمربع به 650 بذر در مترمربع باعث افزايش عملكرد دانه خصوصاً در چهار تاريخ‌كاشت آخر گرديد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه رگرسيون به ازاي هر روز تاخير در كشت گندم پاييزه از 15 مهرماه به بعد با تراكم 450 بذر در مترمربع بطور متوسط روزانه 37 كيلوگرم در هكتار از عملكرد دانه كاسته مي شود. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه با افزايش تراكم بذر مي‌توان افت عملكرد ناشي از كاشت تاخيري را كاهش داد.

In order to study the effects of delay planting date and seeding rate on seed yield of two wheat genotypes, Zarrin and C-79-16 were planted dates (7 October, 17 October, 27 October, 6 Novamber, 16 Novamber, 26 Novamber, 5 December and 15 December) with three seeding rate (450, 550 and 650 seed/m2). Experimental design was a Strip Split plot layout based on Randomized Compelet Block Design with three replications in two years (2003 - 2005) at Agriculture Research Station of Miandoab in West Azarbayjan. Interaction effects planting date × seeding rate and planting date × genotypes × years were significant on seed yield (p < 0.05). Grain yield was decreased from 6071 to 3753 kg/ha-1 as delay planting date from 7 October to 15 December with 450 seed/m2. But higher seeding rate (650 seed/m2 ) yielding more grain, especially in the last four planting dates. Regression analysis showed that delay planting date for each day of delay 7 October on with seeding rate of 450 seed/m2 decreased the grain yield by 37 kg/ha in a day. Result of this research showed that when planting date is delayed, seeding rate should be applied for increasing seed yield.