نقد و بررسي سبك‌هاي «مديريّت تعارض» و شرايط استفاده از آن بر اساس سوره «يوسف»

Studying and analyzing the styles of "Conflict Management" and the Conditions of Using them on the basis of Joseph Chapter of Holy Quran

«مديريّت تعارض»، يكي از مباحث مهم مديريّت رفتار سازماني است. تعارض، به هر نوع اختلاف و برخوردي كه بين افراد يا گروه‌ها رخ دهد، اطلاق مي‌شود. تعارض اگر كنترل شده و در حدّ متوسّط باشد عمدتاً براي حيات گروه و سازمان لازم است؛ چون مي‌تواند خلاقيّت و نوآوري را در افراد و گروه‌ها برانگيزاند و وسيله‌اي براي طرح مسايل و كاهش تنش‌ها و محيطي براي خود ارزيابي و تحوّل باشد. امّا تعارض‌هاي آشكار و شديد و كنترل نشده، موجب ناخشنودي و خدشه‌دار شدن روابط بين افراد مي‌گردد و سرانجام به تخريب گروه منجر مي‌شود. مديريّت تعارض، نگه‌داشتن تعارض در سطح مطلوب است. اگر تعارض از سطح متوسّط پايين‌تر باشد، مدير بايد آن را تحريك كند و موجبات افزايش آن را فراهم كند؛ ولي اگر تعارض بالاتر از سطح متوسّط باشد، بر مدير لازم است درصدد كاهش آن برآيد. با بررسي راهكارهاي ارايه شده براي مديريّت تعارض‌هاي غير كاركردي، اين نتيجه به دست مي‌آيد كه همه اين راهكارها، ذيل پنج سبك مديريّت تعارض كه در كتب صاحب نظران، ذكر شده قابل دسته‌بندي است. اين سبك‌ها عبارت است از: رقابت، ايثار، اجتناب، مصالحه و همكاري. در واقع مي‌توان گفت از ديدگاه عقلي، در برخورد با هر نوع تعارض غير كاركردي، نمي‌توان غير از اين پنج سبك، راه ششمي را تصوّر كرد و هر راهي ذيل يكي از اين پنج راه حل، قابل دسته‌بندي است. در قرآن كريم درباره مبحث تعارض، مطالب ارزشمندي وجود دارد. يكي از سوره‌هاي قرآن كه اين بحث به اشكال گوناگون در آن مطرح شده، سوره مباركه يوسف است. اين مقاله بر آن است كه با استخراج و بررسي مهمترين اين تعارض‌ها و چگونگي مديريّت آنها‌ توسّط دو پيامبر الهي، حضرت يعقوب و حضرت يوسف(عليهما السّلام) و همچنين با استفاده از آيات ديگري از قرآن كريم و نيز رواياتي از معصومين(عليهم السّلام)، ديدگاه قرآن كريم درباره چگونگي حلِّ تعارض‌هاي غير كاركردي و شرايط و موقعيّت‌هاي استفاده از روش‌هاي پنج‌گانه برخورد با تعارض را دريابد.

Conflict Management" is one of the important issues in management of organizational behavior. Conflict is applied to any disputes that occur between individuals or groups. If the conflict is controlled and moderated, it is necessary for groups and organizational life, because it can stimulate the creativity in individuals. This type of conflict is called functional conflict. But severe and uncontrolled conflicts which are called dysfunctional, cause unhappiness and undermine interpersonal relations and eventually leads to group destruction. Conflict management is keeping the conflict in desired level. If conflict is below average, manager should stimulate it and tries to increase it but if it is beyond average, however, he should seek to reduce it. By studying the presented ways for dysfunctional conflict management this result is obtained that all of these ways may be classified under the five styles of conflict management listed in the expertsʹ books. These styles are: Competition, Devotion, Avoidance, Compromising and Collaboration. There are valuable materials about the conflict in Quran. One of the chapters of Holy Quran which has discussed this topic in different types is the chapter of Josph. By extracting and analyzing the most important of these conflicts and how to manage them by two Godʹs prophets, Jacob and Joseph (peace be upon them), this article intends to achieve the viewpoint of Quran about resolving the dysfunctional conflict and conditions of five dysfunctional conflict management styles.