اهميت شناخت خصوصيات ژيومورفولوژيكي، سنگ‌شناسي و فيزيكي سنگ‌هاي كربناته، جهت ارزيابي توسعه كارست در منطقه نهاوند

The importance of recognition of morphology, lithology and physical properties in development of karst in Nahavand area

هدف از انجام اين پژوهش، شناسايي پديده‌هاي ژيومورفولوژيكي كارست، شناخت خصوصيات سنگ‌شناسي و ويژگي‌هاي فيزيكي سنگ‌هاي كربناته به منظور ارزيابي توسعه كارست در منطقه نهاوند مي‌باشد. بر اساس بازديدهاي صحرايي، واحد‌هاي كربناته در ناحيه مورد مطالعه، گسترش زيادي دارند. ساختارهاي تكتونيكي (شكستگي‌ها و گسل‌ها) فراوان و پديده هاي ژيومورفولوژيكي كارست نظير دولين، كارن، پونور، غار و چشمه هاي كارستي، در ناحيه به خوبي قابل مشاهده هستند. با توجه به مطالعه مقاطع نازك سنگ و بر اساس رده‌بندي فولك، سنگ‌هاي آهكي منطقه از نوع بايوكلاست پكستون دولوميتي شده و مادستون آهكي هستند. با توجه به نتايج آزمايشات ايكس آر اف (XRF)، درصد اكسيد كلسيم براي هر سه تيپ سنگ، بيشتر از 50 و درصد اكسيد منيزيم حداكثر 47/2 و حداقل 39/1 بوده است. با توجه به نتايج آزمايشات ايكس آر دي (XRD)، سنگ‌هاي كربناته به ترتيب فراواني داراي كلسيت، كوارتز و دولوميت مي‌باشند. هر چند نمونه‌هاي سنگ بكر از دانسيته خشك نسبتاً بالا و تخلخل پاييني برخوردار مي‌باشند ولي تركيب مناسب سنگ‌شناسي، ناپيوستگي‌هاي متعدد، تخلخل ثانويه و فراواني پديده‌هاي ژيومورفولوژيكي كارست در واحد‌هاي كربناته، نشان‌دهنده‌ي توسعه كارست در منطقه مي‌باشد.

The aim of this research is the recognition of karst geomorphological phenomena, lithology and physical properties of carbonate rocks in order to assess karst development in Nahavand area. Based on field observations, the carbonate units in the region are much expanded. The tectonic structures (discontinuities and faults) are abundant and karst geomorphologic phenomena such as dolines, ponors, karrens, caves and karstic springs are well visible in the area. According to the study of thin sections and Folk classification, the studied limestone rock types have been dolomitized bioclast packstones and calcareous mudstones. According to the results of XRF analysis, the percentage of CaO for all three rock types are higher than 50% and the maximum and minimum of MgO percentage in samples are 2.47% and 1.39% respectively. In addition, the results of XRD analysis indicate that the mineralogical composition contains calcite, quartz and dolomite based on their frequency. However, determination of physical properties showed that studied samples have low porosity and high density but lithological appropriate composition, frequency of fracture system, secondary porosity and karst geomorpholgical phenomena, indicate karst development and extension in the study area. Key words: fault, dolin, karren, ponor, cave, karstic springs.