وضعيت اجتماعي و سياسي زمان ابن سينا و فعاليت‌ها و پيام‌هاي معنوي وي

The Socio-political Situation of Avicenna’s Time and His Spiritual messages

مقدمه: در قرن چهارم هجري علما، بزرگان، فلاسفه، فقها، ادبا، شعرا و نويسندگان بسياري در آسمان علم و ادب و پزشكي و بهداشت ايران باستان و بلكه جهان اسلام، درخشيدند كه با تلاش شبانه‌روزي آنان علوم و ادبيات دنياي اسلام از دستبرد حوادث ايام، محفوظ ماند و موجبات رشد و شكوفايي و نوآوري‌هاي علوم اسلامي را فراهم نمود و ابن سينا تنها يكي از آنها و در عين حال گل سرسبد آنان را تشكيل مي‌داد. انسان والايي كه در سايه تلاش، پشتكار، پايداري و شكيبايي و توكل به خداوند، مدارج عاليه كمال را طي كرد و در زمينه تاليف دايره‌المعارف قانون در طب، علاوه بر گردآوري اندوخته‌هاي مكتوب ملل مختلف كه بسياري از اين آثار در كتابخانه‌هاي كاخ‌هاي شاهان، محبوس گرديده بود، تجربيات پزشكي ايران باستان و بويژه دانشمندان دانشگاه جندي شاپور و تجربيات شخصي خود را نيز بر آن افزود و كتاب قانون را با بهره‌گيري از سبك ادبيات توحيدي و علم برخاسته از ايمان خود به رشته تحرير درآورد. وي اثري را خلق كرد كه به منزله ريشه و اساس طب نوين محسوب مي‌شود و از تكامل آن ديدگاه‌هاي زيربنايي بهداشتي و طب رايج، پا به عرصه وجود گذاشته، كتابي كه هرچند در سايه پيشرفت‌هاي علمي و توليد ابزار پژوهش، بسياري از مطالب آن با مطالب و شيوه‌هاي جديد پزشكي و بهداشت جايگزين شده است ولي همچنان بسياري از پيام‌هاي بهداشت گرايي و پژوهش‌محوري و خداجويي آن با شادابي و پويايي هرچه تمامتر، بر تارك منابع پزشكي و بهداشت جهان مي‌درخشد. هدف: آشنايي بيشتر با راه و روش ابن سينا و كشف رمز موفقيت او و اقتباس از شيوه‌هاي موثر و مفيد وي به منظور كسب موفقيت‌هاي آموزشي ـ پژوهشي و استفاده از اين رهاوردها به منظور حفظ و ارتقا سلامتي انسانها مي‌باشد. نوع مطالعه: اين مطالعه از نوع كتابخانه‌اي است و به منظور ارتقاي دقت يافته‌ها حتي‌الامكان از ابزار جديد نسخه‌هاي الكترونيكي منابع موجود كه داراي قابليت جستجوي سريع و دقيق هستند استفاده گرديده است. يافته‌ها: شامل سبك نگارشي ادبيات توحيدي، بهداشت گرايي و پژوهش‌محوري و احتراز ابن سينا از پوچ‌گرايي و نسبت دادن بيماري‌ها به حلول شياطين و اجنه و امثال آن‌ها است و علاوه بر آن نكات پويا و حركت‌آفريني در خصوص درمان بعضي از بيماري‌ها نظير هاري، جذام، سل و امثال اينها در اين اثر نفيس به چشم مي‌خورد كه مي‌توان آنها را به عنوان فرضيه‌‌هاي قابل اثبات يا نفي، در نظر گرفت و پس از آزمون‌هاي لازم، به عنوان شيوه‌هاي پشتيبان و مكمل روش‌هاي درماني رايج و يا حتي به عنوان ره‌آوردهاي نويني مورد بهره‌برداري قرار داد. نتيجه‌گيري: لازم است نسل دانشجوي فعلي در قالب درس فرهنگ و تمدن اسلام و ايران، با افكار توحيدي و حركت آفرين دانشمنداني همچون ابن سينا و نقش فرهنگ ايراني در تكامل فرهنگ و تمدن اسلامي آشنا شوند و در آينده‌اي نه چندان دور، جاي خالي امثال ابن سينا را پر كنند.

In the 4th century A.H. many thinkers, philosophers, jurisprudents, poets and authors were present in different scientific, literary and health fields in ancient Iran and Islamic world that by their hard attempts the sciences and literature were safe from incidents and resulted in growth, development and innovation of Islamic sciences. Meanwhile Avicenna was superior to all others and the most famous scientist. He was a great human that by attempting hard, perseverance, stability, patience and believing in God could complete supreme scientific ranks and compiled encyclopedia of Canon of Medicine and besides gathering many written important issues that most of them were confiscated at libraries of kings. He added medical experiences of ancient Iran and especially Jondishapour University and his personal experiences and finally Canon of Medicine by benefiting from monotheistic style and science based on faith was written. He has written a book that is regarded as root and basics of modern medicine and by completing it some infrastructure health viewpoints and common medicine were created. It is a kind of book that in spite of scientific advances and production of modern research tools many of its contents are replaced with modern methods of medicine and health, but still many of its health basic messages, research orientation and monotheism with great dynamic mode is considerable at worldʹs medical references. The aim of this study is evaluate the political situation of Avicenna’s time and a review of his Godly writings. This is a library study by using of electronic version of Canon of Medicine and other related resources. Findings, Include writing style of monotheistic literature, and freeing from nihilism and affiliating diseases to Satan, jinn and such issues. It is necessary that our students within course of Iranian and Islamic culture and civilization to be more familiar with monotheistic thoughts and activities of scientists like Avicenna.