الگوي مشاركت بخش خصوصي و دولتي در درمان كوتاه مدت تحت نظارت مستقيم بيماري سل (PPM TB DOTS) و سيستم اطلاعات و ارجاع بيماران در تبريز

Development of Public Private Mix (PPM) TB DOTS in Tabriz, Iran

•مقدمه: بخش خصوصي يكي از مهم‌ترين اركان ارايه‌ي خدمات سلامت براي بيماران سلي به شمار مي‌رود، ولي ارايه‌ي خدمات در اين بخش به ويژه از نظر تاخير در تشخيص، استفاده‌ي نادرست از داروهاي ضد سل و عدم ثبت و نگهداري اطلاعات و آمار، نامطلوب مي‌باشد.PPM TBDOTS (Public Private Mix in Tuberculosis Directly Observed Treatment Short course ) موثرترين استراتژي موجود براي كنترل سل مي‌‌باشد. هدف اين مطالعه ارايه‌ي يك برنامه‌ي جامع مديريتي براي مشاركت بخش خصوصي و دولتي در TB DOTS براي مديريت موثر بيماران سل و گزارش موارد از طريق يك سيستم اطلاعاتي و ارجاع در شهر تبريز بوده است. •روش بررسي: اين مطالعه در 5 مرحله و با استفاده از روش‌هاي مختلف پژوهش‌هاي كمي و كيفي انجام گرفت. مرحله‌ي اول، بررسي وضعيت موجود با استفاده از روش بررسي مقطعي از وضعيت موجود بيماري سل در استان آذربايجان شرقي و تبريز در سال 1384 بود. همچنين در اين مرحله يك مطالعه‌ي تطبيقي براي مقايسه‌ي مدل‌هاي مختلف PPM TB DOTS در نقاط مختلف دنيا انجام شد. مرحله‌ي دوم آناليز ذينفعان، مرحله‌ي سوم آناليز نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهديد‌ها بود كه به روش كيفي انجام شد. روش نمونه‌گيري به صورت مبتني بر هدف بود، داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌ي نيمه ساختار يافته جمع‌آوري و با استفاده از روش آناليز محتواي هدايت شده، آناليز شدند. در مرحله‌ي چهارم ابزار توصيه شده از طرف سازمان جهاني بهداشت براي PPM DOTS با در نظر گرفتن شرايط محلي بومي‌سازي گرديد. در مرحله‌ي آخر با استفاده از روش «هشت گام در رهبري تغيير» الگوي ارايه شده عملياتي گرديد. •يافته‌ها: بررسي شاخص‌هاي سل استان آذربايجان شرقي در سال 1384 نشان داد كه ميزان بيماريابي اسمير مثبت جديد در تبريز و استان به ترتيب 25 درصد و 5/28 درصد و ميزان موفقيت درمان در تبريز و استان به ترتيب 94 درصد و 87 درصد بود. سهم سيستم شبكه‌‌ي بهداشتي درماني شور در بيماريابي سل ريوي اسمير مثبت در تبريز 4/3 درصد و سهم مراكز و مطب‌هاي خارج از سيستم شبكه‌ي بهداشتي درماني 6/96 درصد بود. بررسي الگوهاي مختلف PPM در نقاط مختلف دنيا نشان داد PPM ضمن اين‌كه باعث حفظ ميزان موفقيت درمان مي‌شود، موجب افزايش بيماريابي نيز گرديده است. •نتيجه‌گيري: ميزان بهبودي در بيماران سلي شناسايي شده در تبريز از وضعيت مطلوبي برخوردار است، اما در زمينه‌ي بيماريابي وضعيت موجود از ميزان مورد انتظار پايين‌تر است. لازم است تا بخش خصوصي با حساسيت بيشتري در امر بيماريابي درگير شود و هم‌سو با دستورالعمل كشوري در درمان و پيگيري بيماران عمل نمايد. به طور كلي اين طرح از نظر بهبود ميزان بيماريابي، افزايش ميزان رضايت و توان پرداخت بيماران، در مديريت كنترل سل موثر است. •واژه‌‌هاي كليدي: مشاركت؛ بخش خصوصي؛ بخش دولتي؛ سل

Introduction: Private health care providers (PPs) considered a major gateway to the health services for TB (Tuberculosis) patients. However, TB management practices by PPs is inadequate. National TB program need to collaborate with private health care providers. This paper is aimed to provide a comprehensive management program for public private mix (PPM) in TB DOTS (directly observed treatment short course) for effective case management of TB patients and reporting through a proper referral and information system in Tabriz, Iran. Methods: Mixed quantitative and qualitative methods in 5 stages have been used including: 1) Cross sectional study of current TB situation in Tabriz, Iran and a comparative study of various PPM TB DOTS programs worldwide. 2,3) Stakeholder analysis and SWOT (Strengths, weaknesses, opportunities and threats) analysis using qualitative directed content analysis method 4) Adaptation of WHO’s recommended tools for PPM TB DOTS to local situation 5) Development of action plan using eight steps in leading change method. Results: 3.4% of new TB cases have been detected by public health network system and 96.6% by other health care providers. New smear positive case finding in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 25% and 28.5% respectively. Treatment success rate in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 94.8% and 87% respectively. All PPM DOTS findings showed that this program can significantly accelerate case finding while maintaining high cure rates. Conclusion: Cure rate in TB patients whom have been found in Tabriz, Iran is favorable, but case detection rate is less than expected. It is necessary to involve PPs with more sensitivity in case detection and more alliance with national TB program in treatment and patient follow up. Regarding improving case detection rate, promoting patient satisfaction, providing more accessibility and affordability the mentioned program would be an effective approach in management of TB control program. Key words: Partnership; Public Sector; Private Sector; Tuberculosis