ارزيابي شاخص هاي فرسايندگي مدل هاي USLE،MUSLE ، RUSLE و USLE_M در خاك هاي ناحيه اي نيمه خشك در جنوب استان آذربايجان شرقي

Evaluating Erosivity Indices of the USLE, MUSLE, RUSLE and USLE-M Models in Soils of a Semi-Arid Region in Northwest of Iran

فرسايندگي، توانايي عوامل فرساينده در جداسازي ذرات خاك را بيان مي كند. اين پژوهش به منظور تعيين شاخص فرسايندگي مناسب بر اساس مدل هاي USLE،MUSLE ، RUSLE و USLE_M انجام گرفت. آزمايش هاي صحرايي در ديمزارهاي ناحيه نيمه خشك در منطقه اي به ابعاد 30 كيلومتر در شهرستان هشترود واقع در شمال غربي ايران طي سال 1384 و 1385 انجام شد. در سطح منطقه، 36 كشتزار داراي شيب 9 درصد و تحت آيش انتخاب و در هر كشتزار، سه كرت استاندارد ايجاد شدند. مقدار رواناب و هدررفت خاك در 41 رخداد باران منجر به رسوب طي دوره ي دو ساله اندازه گيري شدند. شاخص فرسايندگي در مدل هاي ياد شده بر اساس داده هاي باران و رواناب تعيين شد. نتايج نشان داد كه رواناب بالاترين همبستگي را با شاخص فرسايندگي مدل USLE_M با ضريب تبيين 90 درصد دارد. بر اساس نتايج، شاخص فرسايندگي مدل USLE، مناسب ترين شاخص (001/0 > p،88/0=2R) براي پيش بيني هدررفت خاك در رخدادهاي گوناگون باران در منطقه است. جهت پيش بيني آسان مقدار هدررفت خاك در ناحيه ي نيمه خشك مورد بررسي مي توان به گونه ي مستقيم از شاخص انرژي جنبشي باران به گونه ي قابل اطميناني (001/0 > p،80/0=2R) استفاده كرد.

Erosivity defines power of erosive factors in detachment of soil particles. The study was conducted to determine the proper erosivity index based on USLE, MUSLE, RUSLE and USLE-M models. Field experiments were carried out in the dry-farming lands in a zone with 30 km in dimension, in Hashtroud located in north west of Iran from March 2005 to March 2007. In the study area, 36 agriculture lands were considered and three standard plots were installed in each land. Runoff and soil loss were measured under 41 natural rainfall events causing runoff during the two-year period. Erosivity index in the models was calculated based on rainfall and runoff data. Results indicated that runoff has the highest correlation with the erosivity index of the USLE-M with a determination coefficient of 99%. Based on the results, the erosivity index of the USLE model is the best appropriate erosivity index (R2= 0.88, p < 0.001) for predicting soil loss in the study area. To easily prediction of the soil loss in the study semi-arid region, can reliably (R2= 0.80, p < 0.001) use from the kinetic energy index of the rainfall.