تعيين ميزان انتقال نيترات در دو بافت خاك در نتيجه كاربرد كودهاي آلي (مرغي، گاوي و لجن فاضلاب)

با افزايش جمعيت جهان و نياز به تامين غذا، امروزه كشاورزان به استفاده از انواع كودهاي شيميايي، آلي و آفت كش ها روي آورده اند. كاربرد بي-رويه اين نهاده ها بدون در نظر گرفتن اثرات جانبي آن، مشكلات فراواني چه از نظر زيست محيطي و چه از نظر سلامتي انسان ها به همراه مي آورد. از اين ميان، كود آلي حاوي مقاديري از تركيبات محلول نظير نيترات است. اين تركيبات از طريق بارندگي يا آبياري از محلول خاك وارد منابع آب سطحي و زيرزميني مي شوند. هدف از اين تحقيق، تعيين ميزان انتقال نيترات در نيمرخ دو نوع خاك با بافت لومي و لوم سيلتي در اثر كاربرد انواع كود آلي بود. آزمايشات در قالب تحقيقات لايسيمتري انجام شد. لايسيمترها از جنس پلاستيك و با سطح مقطع دايره اي شكل به قطر 60 سانتيمتر و ارتفاع 100 سانتيمتر تهيه گرديد كه تا ارتفاع 60 سانتيمتر از بالاي لوله زهكش از خاك دست خورده و بدون اجراي عمليات تراكمي خاصي پر گرديدند. سپس بر روي سطح خاك از كود مرغي، كود گاوي و لجن فاضلاب به ميزان 35 تن در هكتار استفاده شد. در مجموع 24 دستگاه لايسيمتر براي انجام اين تحقيق فراهم گرديد كه 9 لايسيمتر براي 3 نوع كود با سه تكرار و 3 لايسيمتر بدون كود به عنوان تيمار شاهد براي خاك لوم و به همين تعداد لايسيمتر براي خاك لوم سيلتي لحاظ گرديد و نتايج با استفاده از آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي تحليل شد. لايسيمترها با آب چاه آبياري گرديدند. دور آبياري 7روزه بود و در مجموع در سه مرحله، اقدام به آبياري به روش غرقابي و انجام نمونه برداري ها از زه آب خروجي از لوله زهكش لايسيمترها شد. به منظور تهيه نمونه هاي زه آب، ابتدا حجم خلل و فرج كل هر بافت خاك (حجم منفذي) را به دست آورده، آن را به پنج قسمت مساوي تقسيم و در پنج مرحله و در مقاطع زماني مناسب و هربار به ميزان مشخص (حدود 100 ميلي ليتر)، از زه آب خروجي از لايسيمترها نمونه برداري انجام شد. نتايج نشان داد ميزان نيترات انتقال يافته به عمق، در خاك لومي بيشتر از خاك لوم سيلتي مي باشد كه مي-توان آن را به بافت خاك نسبت داد. همچنين ميزان آلودگي نيترات در هر دو خاك در تيمار لجن بيشترين و در تيمار شاهد كمترين مقدار بود و كود گاوي و كود مرغي به ترتيب بين اين دو قرار گرفت. با توجه به اينكه دور آبياري يك هفته بود و 3 آبياري متوالي انجام شد، ميزان آلودگي در هر دو خاك، در هفته اول بيشترين و در هفته سوم كمترين مقدار بود كه مي توان آن را به آبشويي نيترات با هر بار آبياري نسبت داد.

By increasing the world population and more need to supply food, farmers attend to use of chemical fertilizers, organic manures and pesticides. Also, applications of these agents without attention to their side effects, cause more problems to human health and environment. Nitrate is one of the most important elements of organic manures, which leach through soil to surface and ground waters by irrigation or precipitation. So, it’s necessary to monitor the behavior of it. The purpose of this study was to determine the nitrate transport through two different soil textures, loam and silt loam via application of organic fertilizers. In this study, experiments were carried out by cylindrical drained plastic lysimeters with 100 cm height and 60 cm diameter, filled by uncondensed soil up to 60 cm height. Three different organic manures (poultry, cow and sewage sludge) were used on top soil of lysimeters by the rate of 35 tone/ha (upon the average use amounts of farmerʹs). 24 lysimeters were prepared; 9 lysimeters for 3 types of manure with 3 replicates and 3 without manure used as control for each soil type. The results were analyzed by a factorial experiment in a completely randomized form statistical design. Irrigation was done by one week intervals, totally three times with well water. Five drainage water samples (100 ml each sample) were taken through the first pore volume drained after irrigating of lysimeters. It means that each pore volume divided to 5 equal parts for sampling. The results showed that the nitrate concentration in loam soil was more than silt loam soil in drainage water samples, so it can be attributed to the effect of soil texture. Also for both soil textures, sewage sludge treatment was caused the most nitrate concentration, and the least was monitored in control treatment. The amounts of poultry and cow NO3 in drainage water samples were between them, respectively. Considering the one week irrigation intervals and three consecutive irrigations which were done, the amount of contamination in both soils in the first week was highest and in the third week was the lowest; it can be related to nitrate leaching by irrigations done.