تعيين الگوي كشت بهينه همسو با مديريت منابع آب دشت مشهد-چناران

با توجه به نامناسب بودن پراكندگي زماني و مكاني ريزش هاي جوي در ايران و پايين بودن راندمان آبياري دركشاورزي، آب به عنوان محدود كننده ترين عامل توليد در كشاورزي مطرح مي باشد. در مقاله حاضر الگوي كشت فعلي دشت مشهد-چناران مورد بررسي قرار گرفته و با جمع آوري داده هاي مربوط به سال 1388، با هدف كاهش مصرف آب، الگوي كشت بهينه و تقريباً بهينه تعيين شد. جهت دست يابي به اين هدف از برنامه ريزي خطي و برنامه ريزي ايجاد گزينه ها استفاده شد. نتايج برنامه ريزي خطي نشان داد در الگوي كشت بهينه، عليرغم به كارگيري تمام سطح زير كشت موجود و كسب بازده برنامه اي مشابه الگوي فعلي، ميزان مصرف آب كاهش يافته است كه ناشي از تركيب جديد محصولات در نظام توليد مي باشد. همچنين در حالت بهينه سطح زيركشت محصولاتي چون چغندرقند، حبوبات و آفتابگردان به دليل مصرف بالاي آب و داشتن بازده برنامه اي كمتر، از الگوي كشت حذف شدند. الگوهاي تقريباً بهينه حاصل از برنامه ريزي ايجاد گزينه ها نشان دادند حتي با افزايش 5 و 7 درصد در مقدار آب مصرفي نسبت به حالت بهينه، تنها حداكثر 5/1 درصد بازده برنامه اي افزايش يافته است كه به لحاظ اهميّت تداوم استفاده از منابع آب و حفاظت از اين منبع با ارزش چنين برداشت اضافي توصيه نمي شود. با توجه به نتايج، به كارگيري الگو هاي بهينه سازي در تدوين الگوي كشت در دشت توصيه مي شود.

In refrence to un appropriate time and place dispersal of precipitation in Iran and having low efficiency in agriculture, water as the most limitative factor in agriculture is discussing. In this study, the existing pattern of Mashhad-CHenaran plain is considering and with gathering data related to 1388, with target of decrease in water consuming, optimum and nearly optimum cropping pattern was determined. In order to reach to this target, we used linear programming and modeling to generate alternatives. Related result which were reached from linear programming showed that use of all under cropping area and also reaching gross margin like existing pattern, the amount of water consuming had been decreased which is resulted from new compound of yields in production system. Also in the optimal state surface of products such as sugar beet, beans and sunflower due to high water consumption and having lower gross margin were removed from the cropping pattern. Also nearly optimum pattern showed that even an increase of 5% and 7% in amount of consuming water rather than optimum position, only at most 1.5% gross margin had been increased, that because of importance using continuous of water resource and protection of this worthful resource, so extra utilization doesn’t recommend. In refrence to result, using making optimum patterns in codifying cropping pattern in plain are recommended.