واكنش عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام نخود (Cicer arietinum L.) به آبياري تكميلي در مراحل مختلف فنولوژي

به‌منظور بررسي تاثير رژيم‌هاي مختلف آبياري بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم نخود ( 482ILC، جم و كرج)، آزمايشي در سال زراعي 1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي، دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. آزمايش به‌صورت اسپليت بلوك با طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. كه رژيم‌هاي آبياري شامل، آبياري كامل، آبياري تكميلي (يك نوبت آبياري در يكي از مراحل فنولوژيك شاخه‌دهي، گل‌دهي، تشكيل غلاف و دانه بستن) و بدون آبياري (ديم) به‌عنوان فاكتورهاي اصلي و ارقام نخود به‌عنوان فاكتورهاي فرعي مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه سطوح مختلف آبياري تكميلي تاثير معني‌داري بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام نخود داشت. به‌طوري‌كه در بين رژيم‌هاي آبياري تكميلي، تعداد غلاف در ساقه اصلي، تعداد غلاف در ساقه‌هاي فرعي، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در تك بوته، وزن 100 دانه و عملكرد دانه در شرايط آبياري در مرحله گل‌دهي به‌طور معني‌داري بيشتر از ساير رژيم‌هاي آبياري بود. ميانگين كليه صفات به استثناي تعداد غلاف در ساقه اصلي و ساقه هاي فرعي در شرايط آبياري كامل بيشتر از رژيم‌هاي آبياري‌هاي تكميلي بود. در بين ارقام، رقم 482ILC بيشترين و رقم كرج كمترين عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت را دارا بودند. عملكرد دانه بالاترين همبستگي را با سرعت (**81/0r=) و دوره موثر پر شدن دانه (**79/0r=) داشت. در بين اجزاي عملكرد، وزن دانه بالاترين همبستگي را با عملكرد دانه ( **75/0 r= ) نشان داد. نتايج مطالعه نشان داد كه در بين مراحل فنولوژي گياه نخود، مرحله گل‌دهي حساس‌ترين مرحله به كمبود آب است و در شرايط محدوديت آب، با انجام آبياري در اين مرحله مي‌توان عملكرد نخود را به‌صورت قابل توجهي افزايش داد. همچنين رقم482 ILC، در شرايط تنش خشكي و آبياري تكميلي نسبت به ساير ارقام واكنش بهتري نشان داد.

In order to investigate the effects of different irrigation regimes on yield and yield components of three chickpea cultivars, an experiment was conducted during the 2007 growing season at Mashhad. Six irrigation regimes including I1= full irrigation, I2= irrigation at branching, I3= irrigation at flowering, I4= irrigation at pod formation, I5= irrigation at seed filling stage, and I6=dry farming without irrigation(main factors). Three kabuli chickpea cultivars ILC482,Jam, Karaj 12-60-31as (sub factors) in a split block experiment based on randomized block design with three replications. There were significant differencese between supplemental irrigation levels on yield and yield components of chickpea cultivars . The results showed that the supplemental irrigation at flowering had significant higher grain yield (1732 kg/ha), pod number in main and substems, grain number and weight in plant and 100 grain weight, compared to other irrigation regimes. All traits exclude of pod number in main and substems were higher in full irrigation than supplemental irrigation regimes. ILC482 and Karaj 12-60-31 cultivars had the highest and lowest grain and biological yields and harvest index respectively.Grain yield had significant positive correlation With Seed filling rate (r =0/081**)and effective seed filling period (r =0/79**). Grain weight had the highest significant positive correlation (r =0/75**) with grain yield. The results showed taht the flowering stage in chickpea cultivars is the most sensitive stage to drought stress and in deficit water condition supplemental irrigation in this stage may considerably increases yield of chickpea. In tolerance to drought stress and supplemental irrigation conditions ILC482 cultivar was better compared to other cultivars.