اثر زمان كاشت و برداشت بر روي عملكرد چغندرقند در كشت پاييزه در منطقه مغان

Effect of Sowing and Harvest Time on Yield of Autumn-Sown Sugar Beet in Moghan Region in Iran

توسعه كشت پاييزه چغندرقند يكي از راه?كارهاي مهم جهت تامين شكر موردنياز كشور محسوب مي?شود. رقم?هاي جديد مقاوم به پديده ساقه? رفتن (بولتينگ)، امكان توسعه كشت پاييزه چغندرقند در مناطق گرمسير و نيمه?گرمسير كشور را فراهم مي‌كند. به همين منظور، آزمايشي در سه زمان كاشت (اوايل مهر، نيمه مهر و اوايل آبان) و چهار تاريخ برداشت (اوايل خرداد، تير، مرداد و شهريور) بر روي سه رقم (مقاوم، نيمه?مقاوم و حساس به پديده ساقه? رفتن) به صورت آزمايش كرت?هاي نواري خرد شده در قالب طرح بلوك?هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو سال زراعي 88-1387 و 89-1388 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اردبيل (مغان) اجرا شد. نتايج نشان داد اثر رقم بر ميزان ساقه‌ رفتن در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار بود. ميزان ساقه?روي رقم حساس (75/89 درصد) به طور معني‌داري بيش از رقم‌هاي متحمل (23/12 درصد) و نيمه‌متحمل (78/41 درصد) به ساقه رفتن بود. اثر زمان كاشت بر عملكرد ريشه، شكر و شكر سفيد معني‌دار نشد. اثر زمان برداشت بر عملكرد ريشه، شكر، شكر سفيد و عيار قند در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار بود. تغيير زمان برداشت از اوايل خرداد به اوايل تير موجب شد تا عملكرد ريشه، شكر و سفيد توام با عيار قند افزايش يابد. رقم متحمل به ساقه رفتن چغندرقند در دو سال آزمايش عملكرد ريشه، شكر و شكر سفيد بيشتري نسبت به دو رقم حساس و نيمه‌متحمل داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه كاشت رقم مقاوم به ساقه ?رفتن در تاريخ كاشت نيمه دوم مهر و برداشت در اوايل تير كمترين درصد ساقه? رفتن (32/1 درصد) و بيشترين عملكرد ريشه (81/49 تن در هكتار)، عملكرد شكر (63/7 تن در هكتار) و عملكرد شكر سفيد (26/6 تن در هكتار) در كشت پاييزه چغندرقند در منطقه مغان را داشت.

Autumn-sown sugar beet is an important strategy to produce sugar to meet domestic demand in Iran. New bolting resistant sugar beet cultivars can facilitate sowing sugar beet in autumn in warm and semi-warm areas in Iran. Therefore, a field experiment was conducted as split plot arrangement in randomized complete block design with four replications in Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Center in 2008-2010 cropping seasons. Experimental factors included: three sowing dates (23 September, 12 October and 01 November), four harvest times (22 May, 22 June, 23 July and 23 August) and three cultivars (resistant, moderately resistant and sensitive). Results showed that cultivars were significantly different (P < 0.05) for bolting rate. Sensitive cultivar with 89.75% bolting rate was significantly different from moderately resistant (41.78%) and resistant (12.23%) cultivars. Effect of sowing time on root, sugar and white sugar yields was not significant. Harvest time had significant (P < 0.05) effect on white sugar yield and sugar content. Shifting of harvest time from 22 May to 22 June significantly increased sugar yield, white sugar and sugar content. Bolting resistant cultivar had higher root, sugar and white sugar yield than the other two cultivars. In conclusion, sowing of bolting resistant sugar beet cultivar in early November and harvesting in late June had the least bolting rate (1.32%), highest root (49.81tha-1), sugar (7.63tha-1) and white sugar (6.26 tha-1) yields in autumn sown sugar beet in Moghan region in Iran.