بررسي رسوب‌گذاري در شبكه‌هاي پخش سيلاب بر آبخوان پلدشت آذربايجان‌غربي

Study on sedimentation in flood spreading networks of Poldasht aquifer, West Azarbaijan

براي استفاده از سيلاب‌هاي مخرب كه باعث بروز خسارات و تلفات شديد مي‌گردد نياز به انجام اقداماتي با استفاده از روش‌هاي مناسب مي‌باشد. يكي از شيوه‌‏هاي كنترل سيلاب‌ها، پخش سيلاب بر آبخوان است ولي گل‌آلودگي سيلاب عاملي در جهت كاهش عمر مفيد طرح‌هاي آبخوان‌داري قلمداد مي‌شود زيرا با مسدود كردن مجاري انتقال آب در خاك و آبرفت‌هاي درشت دانه، ميزان تغذيه آبخوان را كاهش مي‌دهد. با توجه به خصوصيات متفاوت عرصه‌هاي آبخوان، برآيند نتايج حاصل از پروژه‌هاي پخش سيلاب در نقاط مختلف متفاوت بوده و ضرورت دارد با مطالعه عمق رسوب‌گذاري، زمينه را در ارايه پيشنهادات راهبردي و بهينه‌سازي طراحي شبكه‌ها فراهم كرد. لذا اين تحقيق با هدف بررسي و تعيين اثر پخش سيلاب بر روند تغييرات رسوب‌گذاري خاك در ايستگاه پخش سيلاب بر آبخوان پلدشت واقع در استان آذربايجان‌غربي و در مقايسه با مناطق شاهد طي پنج سال مورد ارزيابي و سنجش قرار گرفته است. عمق رسوب از طريق نصب اشل‌هاي مدرج فلزي در نوارها و مستطيل‌هاي انتخابي تعيين شد. تعداد اين اشل‌ها در هر مستطيل 5 و در هر نوار 15 و مجموعا‌?45 اشل بود. براي تجزيه و تحليل، چنانچه داده‌ها داراي توزيع نرمال باشد از آزمون آماري t و در غير اين صورت از آزمون‌هاي ناپارامتري استفاده شد. نتايج نشان داد كه ارتفاع رسوب در نوار اول با داده‌هاي نوارهاي دوم و سوم اختلاف معني‌داري با هم دارند، در حالي كه عمق رسوب نوارهاي دوم با سوم تفاوت معني‌داري را با هم نشان نمي‌دهند. ميزان عمق رسوب سال اول و دوم با ديگر سال‌ها به طور معني‌داري متفاوت است. در حالي‌كه مقادير عمق رسوب سال سوم با عمق رسوب سال هاي چهارم و پنجم تفاوت معني‌داري ندارد. به‌علاوه ميزان عمق رسوب سال هاي چهارم و پنجم نيز با همديگر اختلاف معني‌داري را نشان نمي‌دهند. روش كريگينگ با ضريب همبستگي 98/0 براي سال سوم و 71/0 براي سال پنجم با نيم‌تغييرنماي مدل گوسي از دقت بالايي براي برآورد مقادير ارتفاع رسوب در نقاط فاقد اطلاعات برخوردار است. شعاع تاثير نيم‌تغييرنما در حدود 7/376 متر، تاثير قطعه اي برابر 3 متر و آستانه معادل 5/972 متر بدست آمده است.

Flash floods may cause huge damages. Flood spreading on aquifers is a well-known approach in Iran to control its damages. But the turbidity of floodwater can reduce the efficiency of these systems via closing the soil water pores. Since the results of flood spreading projects differ in different regions, it is necessary to produce a suitable method in order to increasing efficiency of such designs. This research has been done with the aim of study and determining the effect of flood spreading on the soil sedimentation in Poldasht flood spreading station located in West Azarbaijan. Soil sedimentation differences were evaluated via comparison controls during 5 years at many spreading channels of three lines by Graded scales measured the sediment depth of the surface ground. The data obtained were analyzed by t-student method if their statistical distributions were normal otherwise non-parametric methods were used. The results showed sediment depth data have not normal distribution. The Kruskal-Walis test showed sediment depth of first line differs significantly with the second and third line sediment depth whereas these parameter dos not differ between second and third lines. Sediment depth of year 1 is differs by year 2 significantly. The difference of the data of year 3 with the data of years 4 and 5 are significant. Also the data of 4th year are significantly differs with 5th year. Also Kriging method has the highest with correlation coefficient %98 for year 1 and 0.71 for year 5 with Gaussian semi-variorum, has high accordance to estimate the non-sampled points