بررسي همپوشاني سنتي،‌ نسبي و درجه‌ي آزادي مركب در دو پايگاه ‌داده‌ي PubMed و Scopus در زمينه‌ي موضوعي بيماري‌هاي قلبي- عروقي

A Survey on Traditional Overlap, Relative Overlap and Synthetic Degrees of Freedom between PubMed and Scopus in the Cardiovascular Disease Field

مقدمه: تعيين ميزان همپوشاني، روشي است كه به مقايسه‌ي محتواي پايگاه‌هاي داده از جنبه‌ي كمي مي‌پردازد. در اين نوشتار ميزان همپوشاني سنتي، نسبي و درجه‌ي آزادي مركب پايگاه‌ داده‌ي رايگان PubMed و پايگاه داده‌ي غير رايگان Scopus در مورد بيماري‌هاي قلبي- عروقي ارايه ‌مي‌گردد. روش بررسي: اين پژوهش توصيفي- كاربردي در فاصله‌ي زماني بهمن‌ ماه 1387 تا تير ماه 1388 صورت گرفت. ابتدا توصيفگرهاي مرتبط با سه بيماري قلبي- عروقي شامل سكته‌ي قلبي- مغزي، حوادث عروقي- مغزي و پرفشاري خون از اصطلاح‌نامه Emtree انتخاب شدند. سپس با استفاده از آن‌ها مقالات مرتبط با سه بيماري مذكور در دو پايگاه داده‌ي PubMed و Scopus بازيابي گرديدند. داده‌هاي اوليه كه براي محاسبه‌ي درصدهاي همپوشاني مورد نياز بودند، به كمك نرم‌افزار Reference Manager به دست آمدند. تجزيه و تحليل داده‌هاي به دست آمده با نرم‌افزار Excel، انجام شد. يافته‌ها: در مجموع 9899 عنوان مقاله در هر دو پايگاه داده در زمينه‌ي موضوعي بيماري‌هاي قلبي- عروقي به دست آمد. 8593 عنوان مقاله در پايگاه داده‌ي PubMed و 7713 عنوان مقاله در پايگاه داده‌ي Scopus بازيابي شدند. تعداد 6407 عنوان مقاله مشترك در هر دو پايگاه داده، 2186 عنوان مقاله منحصر به پايگاه داده‌ي PubMed و 1306 عنوان مقاله منحصر به پايگاه داده‌ي Scopus بودند. درصد همپوشاني سنتي ميان دو پايگاه‌ داده براي بيماري پرفشاري خون 68 درصد، براي بيماري حوادث عروقي- مغزي 7/66 درصد و در خصوص بيماري سكته‌ي قلبي- مغزي 7/60 درصد محاسبه گرديد. همپوشاني‌هاي نسبي پايگاه ‌داده‌ي PubMed و Scopus در مورد بيماري‌هاي سكته‌ي قلبي- مغزي، پرفشاري خون و حوادث عروقي- مغزي به ترتيب (8/75 درصد در مقابل 3/75 درصد)، (2/89 درصد در مقابل 1/74 درصد) و (7/86 درصد در مقابل 3/74 درصد) به دست آمد. مقدار شاخص درجه‌ي آزادي مركب در هر سه بيماري مورد بررسي، كمتر از 5/0 حاصل شد. نتيجه‌گيري: درصدهاي همپوشاني نسبي بالاتر پايگاه‌ داده‌ي PubMed نسبت به پايگاه‌ داده‌ي Scopus، كاربران و كتابداران را به سمت استفاده از اين پايگاه‌ داده هدايت مي‌كنند. تعداد مقالات بازيابي شده منحصر به فرد بيشتر براي هر بيماري در پايگاه داده‌ي PubMed و عدم نياز به پرداخت حق اشتراك، استفاده از اين پايگاه ‌داده را مرجح مي‌كند. واژه‌‌هاي كليدي: پايگاه‌هاي اطلاعاتي؛ PubMed؛ بيماري‌هاي قلب و عروق.

Introduction: Determining the overlap rates is a quantitative method to compare database contents. In this survey, traditional overlap, relative overlap and synthetic degrees of freedom between PubMed as a free database and Scopus as a subscription-based one in the cardiovascular disease field have been determined. Methods: This descriptive applied research was done during January to June 2009. First, the descriptors related to three cardiovascular diseases, namely stroke, high Blood pressure and cerebrovascular accidents, were obtained from Emtree Thesaurus. Then, original articles on the three mentioned problems were retrieved from PubMed and Scopus by searching these descriptors. Primary raw data needed for overlap calculation were obtained using Reference Manager Software. Data analysis was done in Microsoft Excel. Results: A total of 9899 articles on cardiovascular diseases were retrieved from both databases, including 8593 and 7713 articles from PubMed and Scopus, respectively. There were 6407 common titles while 2186 and 1306 titles belonged only to PubMed and Scopus, respectively. The traditional overlaps were 68%, 66.7% and 60.7% for high blood pressure, cerebrovascular accidents and stroke, respectively. Relative overlap between PubMed and Scopus for stroke, high blood pressure and cerebrovascular accidents were 75.8% vs. 75.3%, 89.2% vs. 74.1% and 86.7% vs. 74.3%, respectively. Synthetic degrees of freedom were smaller than 0.5 for the three considered diseases. Conclusion: Due to PubMedʹs higher relative overlaps versus Scopusʹs, more user and librarians are led to use PubMed. Larger numbers of retrieved unique articles for each cardiovascular disease from PubMed as compared with Scopus, along the fact that it is free, makes PubMed preferable. Keywords: Databases; PubMed; Cardiovascular Diseases.