تجزيه‌ي زمين‌نما و مدل‌سازي رقومي زمين با استفاده از سطوح ژيومرفيك در بخشي از كوه هاي زاگرس مركزي

Landscape Analysis and Digital Terrain Modeling Using With Geomorphic Surfaces in Portion of Central Zagross Mountains

وقتي مسيله ي پيوستگي اجزا در يك سيستم زمين‌نما و خاك مدّ نظر باشد، بايد مطالعات بر طبق سطوح مقياس سلسله مراتبي بررسي گردد. داده‌هاي حاصل از سيستم زمين‌نما و خاك ارتباط مستقيمي با اطلاعات مكاني دارد، به همين دليل تجزيه ي خصوصيات زمين به طور روز ‌افزوني با سيستم اطلاعات جغرافيايي هم‌پوشاني حاصل كرده است‌. مدل تجزيه‌ي رقومي زمين از مدل رقومي ارتفاع مشتق شده است‌. شاخص‌هاي مدل تجزيه‌ي رقومي زمين براي مطالعه‌ي سطوح ژيومرفيك و لندفرم‌ها در يك رديف پستي و بلندي به خدمت گرفته شده است. محدوده‌اي به مساحت 278 هكتار در منطقه‌ي سدّ خاكي آيج، شرق شهرستان جونقان، استان چهارمحال و بختياري در كشور ايران مورد بررسي قرار گرفت. برخي خصوصيات سطوح ژيومرفيك با استفاده از دور‌كاوي و روش‌هاي مدل‌سازي رقومي زمين، هم‌چون درون‌يابي و تسهيم‌كردن، اندازه‌گيري شد. سپس شاخص‌هاي رقومي خاكي مانند شاخص قدرت جريان روان‌آب، شاخص انتقال رسوب، و شاخص خيسي از مدل رقومي ارتفاع براي شش بُرش عرضي يا توالي‌هاي محدوده‌ي مورد مطالعه به دست آمد. در هر موقعيّت مكاني كه شاخص قدرت جريان روان‌آب افزايش داشت، سرعت و حجم سيل‌آب بالا بود، به طوري كه شاخص انتقال رسوب فزوني گرفت، و شاخص خيسي به حداقل خود ‌رسيد. براي همه‌ي توالي‌ها به استثنا توالي 4، شاخص قدرت جريان روان‌آب با شاخص انتقال رسوب همبستگي نزديكي برقرار كرد. در توالي‌4، شاخص خيسي هماهنگ با شاخص انتقال رسوب يك سير صعودي را دنبال نمود. بنابراين تجمع رسوب و نفوذ آب، مسبب توسعه‌ي بيشتر خاك‌ها در توالي 4 شد. در توالي 1، 2، 3، 5 و 6 شاخص قدرت جريان روان‌آب و انتقال رسوب هماهنگ افزايش پيدا كرد، شاخص خيسي كاهش يافت، و سبب توسعه‌ي كمتر خاك‌ها شد. درصد شيب، نفوذ آب و حجم رسوبات از مهم‌ترين عوامل اثرگذار بر روي پيكر‌بندي زمين‌نما و لندفرم در محدوه‌ي مورد مطالعه مي‌باشد. هدف از اين تحقيق، مطالعه‌ي مقدماتي تجزيه‌ي زمين‌نما‌ به روش‌هاي تحليلي و تركيبي بوده، به طوري كه شناسايي خاك‌ها براي ارزيابي تناسب اراضي واقع‌گرا شود.

When allow for continuum in components of Landscape-Soil system, studies must be on basis of hierarchy scale. Data of Landscape-Soil system has straight relation with spatial information. For this reason, analysis of terrain properties has increasingly overlapped with Geographical Information System (GIS). A Digital Terrain Analysis (DTA) model derived from Digital Elevation Model (DEM). (DTA) model indexes are served to study of geomorphic surfaces and landforms in toposequence. Area of 278ha is studied in region of Ayej terrestrial dam, Jouneqan east, province of Chaharmahal and Bakhtiary in Iran. Some properties of geomorphic levels is measured by remote sensing and digital terrain modeling (DTM), such interpolation and slicing methods. Then digital terrestrial indexes, as Stream Power Index (SPI), Sediment Transport Index (STI), and Wetness Index (WI) obtained of (DEM) for six transects or sequences in study area. Every spatial situation that (SPI) to be increased, velocity and volume of flood-water were upward, as (STI) increased and (WI) reduced in its minimum. For all of sequences (STI) confirmed correlation with (SPI) closely, except 4 sequence. In sequence 4, (WI) harmonized with (STI) and traversed process of climb. Therefore sediment accumulation and water influence caused more development soils in sequence 4. In sequences 1, 2, 3, 3, 5, and 6 increased (SPI) and (STI) harmonious, reduced (WI), and caused less development soils. Percentage of slope, water influence and volume sediments are the most affected factors on configuration of landscape and landform in study area. Goal of this research was primary study landscape analysis by multiattribute and multiobjective methods, as soil survey realized for land suitability evaluation.