بررسي مقدماتي زيست‌شناسي و تغييرات فصلي جمعيت زنبور برگخوار شلغم (Hym.: Tenthredinidae) Athalia rosae ، روي كلزا در استان كردستان

Preliminary study on biology and seasonal population dynamics of Turnip Sawfly, Athalia rosae (Hym.: Tenthredinidae), on Canola in Kurdistan province

افزايش جمعيت و طغيان زنبور برگخوار شلغم Athalia rosae (Hym.: Tenthredinidae) در سال 1380، موجب خسارت شديد در تعدادي از مزارع كلزاي شهرستان مريوان گرديد. در اين تحقيق، ويژگي‌هاي زيستي و تغييرات جمعيت اين آفت، در طي سال‌هاي 1383 و 1384 در منطقه مريوان مورد بررسي قرار گرفت. اين آفت داراي 3 نسل در سال مي‌باشد كه خسارت عمده به كلزا، توسط لاروهاي نسل سوم وارد مي‌شود و حشرات كامل آن در اواخر شهريور ظاهر مي‌شوند. لاروهاي نسل اول و دوم آفت عمدتاً روي ساير گياهان خانواده چليپاييان از جمله علف‌هاي هرز و سبزيجات كشت شده در منطقه فعاليت دارند. حشرات كامل نسل اول اين زنبور، از اواسط فروردين ظاهر مي‌شوند و بلافاصله جفتگيري و تخمريزي مي‌كنند. حشره‌ي ماده با استفاده از تخمريز خود پارانشيم برگ را پاره نموده و يك عدد تخم در زير پارانشيم سطح زيرين برگ و اغلب در قسمت حاشيه‌ي برگ مي‌گذارد. حداكثر تعداد تخم گذاشته شده در شرايط آزمايشگاهي، 57 عدد و به طور متوسط 14±2/28 عدد بود. ميانگين طول دوره جنيني 59/0±1/5 روز، دوره لاروي 57/1±65/17 روز، دوره شفيرگي در ماده‌ها 29/1±8/9 و در نرها 95/1±12 روز به طول انجاميد و دوره زندگي آفت حدود 32 تا 38 روز طول كشيد. ميانگين طول عمر حشرات ماده 24/2±4/9 روز و در مورد نرها 42/1±7/5 روز بود. نسبت جنسي نر به ماده در طبيعت در سال 83 در حدود 68/2 :1 و در سال 84 حدود 03/3 :1 تعيين گرديد. زمستانگذراني آفت به صورت لارو سن آخر در داخل لانه گلي و در عمق چند سانتي‌متري خاك سپري مي‌شود.

Increasing of population and outbreak of the turnip sawfly Athalia rosae (Hym.: Tenthredinidae) caused severe damages in many fields of Marivan region in 2001. In this study, biological traits and population dynamics of this pest were investigated in Marivan region during 2004-2005. Results showed that this pest has 3 generations per year and main damage to canola caused by larvae of 3rd generation that its adults emerged in mid of September. The larvae of first and second generations feed on weeds and vegetables in Brassicaceae family. The adult of first generation emerge at early of April and they mate immediately then lay the eggs. Maximum number of laid eggs by one female sawfly in laboratory condition was 57 and mean was 28.2±14. The average developmental periods of egg and larvae were 5.1±0.59 and 17.65± 1.57 days, respectively and the means of pupa stage for females and males were 9.8±1.29 and 12±1.95 days, respectively and total life span was 32-38 days. Average longevity of adult female and male was 9.4±2.24 and 5.7±1.42 days respectively. Sexual ratio (male: female) in the natural condition were 1: 2.68 and 1: 3.03 in 2004 and 2005 respectively. This insect overwinters as final instar larva in a coccon in a few centimeters deep in the soil.