مقايسه رهيافت‌هاي برنامه‌ريزي چندهدفي قطعي، فازي و امكان: مطالعه موردي بهره‌برداران استان كهگيلويه و بويراحمد

Comparison of Deterministic, Fuzzy and Possiblistic Multi Objective Programming Approaches: Case of Kohgilooye and Boyerahmad Province Farmers

با توجه به داده هاي غيردقيق يا فازي فعاليت هاي كشاورزي استفاده از روش هاي مبتني بر داده هاي فازي مطلوب خواهد بود. در همين راستا اين مطالعه با هدف مقايسه توانايي رهيافت برنامه ريزي امكان در ارايه الگوي بهينه با رهيافت برنامه ريزي فازي و قطعي صورت گرفت. براي اين منظور از داده هاي حاصل از 90 بهره بردار استان كهگيلويه و بويراحمد (منطقه كهگيلويه) استفاده شد. اين داده ها از طريق تكميل نمودن پرسشنامه در سال 1387 به دست آمد. اهداف مورد توجه در الگوهاي به دست آمده بطور عمده عبارت بودند از افزايش بازده ناخالص، كاهش ريسك يا واريانس بازده ناخالص و كاهش مصرف آب. در رهيافت برنامه ريزي امكان اهداف ياد شده بصورت حداكثرسازي بازده ناخالص متوسط، حداقل سازي فاصله ميان بازده ناخالص متوسط و بازده ناخالص حداقل و همچنين حداكثرسازي اختلاف ميان بازده ناخالص متوسط و بازده ناخالص حداكثر تعريف شد. كاهش مصرف آب نيز شامل كاهش مصرف متوسط آب، افزايش اختلاف ميان مصرف متوسط و حداقل و همچنين حداقل نمودن اختلاف ميان مصرف متوسط و حداكثر بود. با استفاده از رهيافت هاي ياد شده اقدام به ارايه الگوهاي بهينه متعدد شد و سپس از ميان آنها بر اساس اهداف مورد توجه انتخاب گرديد. يافته ها نشان داد كه در ارايه الگوي بهينه تامين كننده اهداف متعدد، رهيافت برنامه ريزي امكان بر دو رهيافت ديگر برتري دارد كه اين برتري با افزايش تعداد اهداف محسوس تر مي شود. توان بالاي روش رهيافت برنامه ريزي امكان در ارايه الگوي مطلوب در شرايط نامطلوب از ديگر برتري هاي آن بود. همچنين مشخص شد سه محصول هندوانه، برنج و خربزه از امكان بالاتري براي تامين اهداف ياد شده برخوردارند. بر اساس يافته ها توصيه مي شود به‌منظور كاهش فشار بر منابع كمياب آب در جهت كاهش نوسان قيمت و نوسان درآمد بهره برداران اقدام شود.

Regarding the imprecise or fuzzy data on the agriculture activities, applying models based on fuzzy data may be useful. In line with this condition this study tries to compare the ability of possiblistic programming approach in developing optimal solution with fuzzy and deterministic programming. To get this objective a data set obtained from 90 farmers of Kohgilooye region, gathered in 1387(2008), was applied. Goals regarded in the models are mainly to increase gross margin (GM), decrease risk and to decrease water consumption. In framework of possiblistic programming approach these goals are maximizing average GM, minimizing difference between average and minimum GM, maximizing difference between average and maximum GM. The goal of reducing water consumption also contains minimizing average water consumption, maximizing difference between average and minimum water consumption and minimizing difference between average and maximum water consumption. Different optimal solutions was developed using the above models and then some of them were chosen based on the goals. Findings showed that possiblistic programming has preference over the two other models in that is able to get the various and conflict goals and its superiority to other models is more noticeable as the number of goals increases. High ability in developing desired solution in bad condition is another superiority of possiblistic programming. It was also found that watermelon, rice and melon are more appropriate to get the goals. The results suggeat that in order to lessen the pressure on water resources, some efforts is needed to decrease the price and revenue fluctuations.